Literatürde kıymetin ne olduğu üzerine birfazlaca tarif yapılmıştır. En yaygın tanıma nazaran paha; davranışlarımızı determine eden, belirleyen prensip yani ülkü davranış biçimleri ve hayat gayeleri hakkındaki yargılarımızı ve davranışlarımızı yönlendiren ölçütler olarak kıymetlendirilebilir.
Bedel bu biçimde tanımlandığında, bizim davranışlarımızın ve algılayışlarımızın kesinlikle bir kıymetle bağlı olduğu, öteki bir deyişle, şu ya da bu kıymet tarafınca determine edildiği kolaylıkla anlaşılır. Kıymetlerimiz davranışlarımızı belirleyen prensipler, davranışlarımızı yönlendiren genel kılavuzlar olarak da tanımlanmaktadır. İnsan davranışlarının yol göstericisi olarak oynadığı roldedir ve bu da, beşere has olan, insanı insan yapan niteliklerden biridir. Onun hayatını manalı kılan, sahip olduğu bu kıymetlerdir.
İnsanın genel olarak davranışlarına taraf veren ve başka beşerlerle olan bağlantılarına rehberlik eden temel prensipleri ve de tavırlarımızı biçimlendiren standartları söz etmek için kullanılan bu tabir bu biçimde olunca, bedellerle ilgisi olmayan hiç bir davranışımız yoktur. Bizi o denli ya da bu biçimde davranmaya zorlayan kesinlikle bir paha vardır. Kişinin davranışlarını yöneten, yönlendiren, temelinde yatan kural ya da prensipler kişinin kıymet yargılarıyla ilgilidir. Kıymet kavramı, insani varlık alanına mahsus bir kavramdır ve yapıp eden bir varlık olarak insanın bütün yapıp etmeleri kesinlikle bir ‘değer’ ile temaslıdır.
Kıymet yargılarımız kişinin etrafında olanlara, yaşadıklarına bakılırsa değişir ve şekillenir, yetiştirilmiş olduğu etraftan etkilenir ve yerleşir. Çünkü bedel yargıları bireyden bireye, toplumdan topluma, vakit ve yere bakılırsa değişiklik arz ederler. Bedel yargılarımıza bakılırsa inancımız da vardır. Ancak paha, tam olarak ya da yalnızca inançtan ibaret değildir, kıymetlerimiz daha epey zihinsel organizasyonlarımızdır, yaşantımızdaki tecrübeler kararı oluşmaktadır. Örneğin birinin annesine ve babasına gösterdiği hürmet davranışı bir kıymettir, bu davranışın etrafında büyüyen bir çocuk da bunu model alır ve bu pahası kabullenir.
Kıymetlerimiz toplumsal yaşantımızın ölçütleridir, bir davranışı seçme ve uygulama niçinimizdir. Pahalar, hem de bir kişinin insanları, onların niyetlerini yahut davranışlarını değerlendirirken başvurduğu kriterler, karar vermedeki referans noktaları olarak ele alınmaktadır. Hareketler de birbirleriyle bağlantısı bulunan kıymetlerin ortak kararıdur. Bu noktadan bakıldığında pahalar, bedel yargılarında bulunduğumuz kriterleri ve bedel yargılarının dayandığı unsurları tabir etmektedir. İnsanlara yardım eden bir kişiyi “iyi insan” olarak tanımlamamız düzgünlüğü bir bedel olarak kabul etmemiz ve bunu yapanları bu pahayla nitelendirmemizle bağlıdır. Bu bağlamda uygunun kendisi bir paha, bununla insanları nitelemek de bir bedel yargısıdır. Bu da geçmiş yaşantılarımız, şahsi farklılıklarımız, kendimizle ilgili öyküsel şeyler, ortasında yaşadığımız toplumsal etraf, en genel manada tabir edersek sahip olduğumuz dünya görüşü ile yakından alakalıdır. Kıymet yargıları kişinin yetiştiği etraftan beslenerek şekillenir. Bireyin pahaları kazanması ve onların kendini biçimlendirmesi ve kişiliğini oluşturması ile bağlantılı bu süreç kişi olma sürecidir. ötürüsıyla paha ‘kişi olma’da bir paha olarak ortaya çıkmaktadır. Kıymet yargılarımızla, kendimize has hareket eder, düşünür ve davranırız yani hayatı yaşarız. Her bireyin pahalar sistemi, unsurları ve öncelik verdiği mevzular farklı olabilir. Farklı kıymetlere, evvelare ve unsurlara sahip bireyler, kelamda birebir çevreyi farklı halde algılayabilirler. Etraftaki farklı uyarıcılara evvela reaksiyon verebilirler. Buna örnek verecek olursak yolda yürürken biriyle atışıyorsun kimi bu sorunun aslına bakarsanız çözülemeyecek bir sorun olduğunu bilerek yürüyüp devam ediyor kimi kendi ortasında epey fazla söylenerek kendi ortasında içsel muhakemeye giriyor. Örnekte olduğu üzere birtakım meseleler bazıları için sorun teşkil etmezken bir oburu içinse sorun teşkil eder. Tam da bu noktada bu sorunu çözememizin altında şahsi farklılıklarımız ve bizimle ilgili öyküsel şeylerin yer almasıyla olayı içselleştirip bedel yargımızın olayı ‘saldırganlık’ olarak algılayışı yatıyor. Pahaların yaşama aktarılmasını sağlayan şey de pahaların içselleştirilmesi ve benimsenmesidir.
Psikolojide pahanın ehemmiyeti onun objektif bir temele dayanıp dayanmamasında değil, lakin insan davranışlarının yol göstericisi olarak oynadığı roldedir. İnsanların hayata bakışları, davranışları, olayları ele alışları daima benimsemiş oldukları bedel yargıları çerçevesinde gerçekleşmektedir. Beşerler hayatlarını bu kıymet yargıları üzerine inşa eder ve bir daha bu paha yargıları doğrultusunda yaşarlar. Bu bedel yargıları da, insanın olaylara ait tavrı, davranışları ve dış dünyayı algılayıp “değerlendirmesi” kararı oluşmaktadır. Yani kıymet yargıları, bir “değerlendirme” sürecinin eseridirler. Her bir kıymet yargısının onu benimsemiş olan şahsa hakikat gelmesi kadar doğal bir şey yoktur. Fakat, bedel yargısının doğruluğuna yönelik var iseyım herkes ve her durum için geçerli değildir. Kıymet yargıları bu sebepten ötürü bakılırsacelidir. Kıymet yargılarının vakte, topluma ve yere nazaran değişiklik göstermesi bakılırsaceliliğin bir boyutu iken, bir bedel yargısının “doğru” ya da “yanlış” olarak nitelendirilmesi için rasyonel bir münasebetin bulunmaması bu nazaranceliliğin bir başka boyutuna işaret etmektedir. herkesin hayatın olağan akışı ortasında hiç durmadan bir şeyleri kıymetlendirme sürecinde olduğu göz önünde bulundurulursa kişinin çeşitli değerlendirmeler kararında oluşan “dünyaya bakış açısı”, beraberinde bedel yargılarının bir yansıması biçiminde görülebilir. Bu daimi deneyim ve yaşantı hali dikkate alınırsa, kişinin bir olay yahut durum karşısında bedel yargısından mahrum bir biçimde tavır almasının pek güç olduğu söylenebilir. Verdiğimiz örnekteki üzere her olayı kendi kişiliğimize yapılmış bir akın üzere algılanma eğiliminde olduğumuzda evvela kendimize ziyan veriyoruz. Bir öteki durum olayları yanlış söz ettiğimiz, karşı tarafı suçlamaya yönelik sözlerdir. Sahiden de yaşadığımız sıkıntıların başını çeken, şahsi gerçeklerdir. Örnek verecek olursak; yağmur yağan bir günde kimilerimiz “ne hoş yağmurun altında yürümek uygun gelecektir”, kimilerimiz ise “bir daha ıslanacağım, üşüyeceğim, kahretsin “ diyebiliyoruz. Bu kimilerimiz için meseleyken kimilerimiz içinse sorun teşkil etmez. Burada da olay tıpkı ancak olayı yorumlama biçimlerimiz farklılaşıyor yani bunu bir sorun olarak görmek şahsi farklılıklarımızdan kaynaklanıyor. bu biçimdelikle fotoğrafın tamamı yerine olumsuz olan tarafına kilitlenmek, durumu düzeltmek için düşünme ve tahlil üretme yetimizi kısıtlar, vakit zaman kendimizi çökkün ve olumsuz hissettiğimiz anlarda aklımızdan da olumsuz niyetler geçer. Bu kanılar kendimizle ve dünyaya bakış açımızla ilgili biçimimizi yansıtırlar. Ve en değerlisi her vakit gerçekçi olmazlar.
Özetle, hayatı, bakış açımızla anlamlandırırız. Bakış açınızı etkileyen tüm öğeleri tek tek inceleyip fark edin. Size mutsuzluk, huzursuzluk verdiğini düşündüğünüz bakış açınızı fark edin. Fark edin diyorum zira bütün sihir fark etmekte. Bir olay yahut durum yaşadığınızda, o olayı nasıl yorumlarsınız, hangi pencerelerden bakarsınız? Bunları evvela not edin. Yazmak bilinçaltındaki niyetlerin şuur üstüne çıkmasına yardım eder. bu biçimdelikle fark edip yazmakla epeyce büyük bir adım atmış olacaksınız.
hayatımız seçimlerimizden ibarettir. Nasıl bakmayı seçerseniz onu yaşarsınız. Şayet siz seçim yapmazsanız, diğerlerinin seçtiği yolda yürümeye mahkûm olursunuz. Kendi seçimlerinizi kendiniz yapmanız, ömrünüzün sorumluluğunu almanız demektir. Fakat ömrünüzün sorumluluğunu aldığınızda tahlil üretebilirsiniz. Hayata her taraftan bakın, ömrünüzü kolaylaştırın!
Bedel bu biçimde tanımlandığında, bizim davranışlarımızın ve algılayışlarımızın kesinlikle bir kıymetle bağlı olduğu, öteki bir deyişle, şu ya da bu kıymet tarafınca determine edildiği kolaylıkla anlaşılır. Kıymetlerimiz davranışlarımızı belirleyen prensipler, davranışlarımızı yönlendiren genel kılavuzlar olarak da tanımlanmaktadır. İnsan davranışlarının yol göstericisi olarak oynadığı roldedir ve bu da, beşere has olan, insanı insan yapan niteliklerden biridir. Onun hayatını manalı kılan, sahip olduğu bu kıymetlerdir.
İnsanın genel olarak davranışlarına taraf veren ve başka beşerlerle olan bağlantılarına rehberlik eden temel prensipleri ve de tavırlarımızı biçimlendiren standartları söz etmek için kullanılan bu tabir bu biçimde olunca, bedellerle ilgisi olmayan hiç bir davranışımız yoktur. Bizi o denli ya da bu biçimde davranmaya zorlayan kesinlikle bir paha vardır. Kişinin davranışlarını yöneten, yönlendiren, temelinde yatan kural ya da prensipler kişinin kıymet yargılarıyla ilgilidir. Kıymet kavramı, insani varlık alanına mahsus bir kavramdır ve yapıp eden bir varlık olarak insanın bütün yapıp etmeleri kesinlikle bir ‘değer’ ile temaslıdır.
Kıymet yargılarımız kişinin etrafında olanlara, yaşadıklarına bakılırsa değişir ve şekillenir, yetiştirilmiş olduğu etraftan etkilenir ve yerleşir. Çünkü bedel yargıları bireyden bireye, toplumdan topluma, vakit ve yere bakılırsa değişiklik arz ederler. Bedel yargılarımıza bakılırsa inancımız da vardır. Ancak paha, tam olarak ya da yalnızca inançtan ibaret değildir, kıymetlerimiz daha epey zihinsel organizasyonlarımızdır, yaşantımızdaki tecrübeler kararı oluşmaktadır. Örneğin birinin annesine ve babasına gösterdiği hürmet davranışı bir kıymettir, bu davranışın etrafında büyüyen bir çocuk da bunu model alır ve bu pahası kabullenir.
Kıymetlerimiz toplumsal yaşantımızın ölçütleridir, bir davranışı seçme ve uygulama niçinimizdir. Pahalar, hem de bir kişinin insanları, onların niyetlerini yahut davranışlarını değerlendirirken başvurduğu kriterler, karar vermedeki referans noktaları olarak ele alınmaktadır. Hareketler de birbirleriyle bağlantısı bulunan kıymetlerin ortak kararıdur. Bu noktadan bakıldığında pahalar, bedel yargılarında bulunduğumuz kriterleri ve bedel yargılarının dayandığı unsurları tabir etmektedir. İnsanlara yardım eden bir kişiyi “iyi insan” olarak tanımlamamız düzgünlüğü bir bedel olarak kabul etmemiz ve bunu yapanları bu pahayla nitelendirmemizle bağlıdır. Bu bağlamda uygunun kendisi bir paha, bununla insanları nitelemek de bir bedel yargısıdır. Bu da geçmiş yaşantılarımız, şahsi farklılıklarımız, kendimizle ilgili öyküsel şeyler, ortasında yaşadığımız toplumsal etraf, en genel manada tabir edersek sahip olduğumuz dünya görüşü ile yakından alakalıdır. Kıymet yargıları kişinin yetiştiği etraftan beslenerek şekillenir. Bireyin pahaları kazanması ve onların kendini biçimlendirmesi ve kişiliğini oluşturması ile bağlantılı bu süreç kişi olma sürecidir. ötürüsıyla paha ‘kişi olma’da bir paha olarak ortaya çıkmaktadır. Kıymet yargılarımızla, kendimize has hareket eder, düşünür ve davranırız yani hayatı yaşarız. Her bireyin pahalar sistemi, unsurları ve öncelik verdiği mevzular farklı olabilir. Farklı kıymetlere, evvelare ve unsurlara sahip bireyler, kelamda birebir çevreyi farklı halde algılayabilirler. Etraftaki farklı uyarıcılara evvela reaksiyon verebilirler. Buna örnek verecek olursak yolda yürürken biriyle atışıyorsun kimi bu sorunun aslına bakarsanız çözülemeyecek bir sorun olduğunu bilerek yürüyüp devam ediyor kimi kendi ortasında epey fazla söylenerek kendi ortasında içsel muhakemeye giriyor. Örnekte olduğu üzere birtakım meseleler bazıları için sorun teşkil etmezken bir oburu içinse sorun teşkil eder. Tam da bu noktada bu sorunu çözememizin altında şahsi farklılıklarımız ve bizimle ilgili öyküsel şeylerin yer almasıyla olayı içselleştirip bedel yargımızın olayı ‘saldırganlık’ olarak algılayışı yatıyor. Pahaların yaşama aktarılmasını sağlayan şey de pahaların içselleştirilmesi ve benimsenmesidir.
Psikolojide pahanın ehemmiyeti onun objektif bir temele dayanıp dayanmamasında değil, lakin insan davranışlarının yol göstericisi olarak oynadığı roldedir. İnsanların hayata bakışları, davranışları, olayları ele alışları daima benimsemiş oldukları bedel yargıları çerçevesinde gerçekleşmektedir. Beşerler hayatlarını bu kıymet yargıları üzerine inşa eder ve bir daha bu paha yargıları doğrultusunda yaşarlar. Bu bedel yargıları da, insanın olaylara ait tavrı, davranışları ve dış dünyayı algılayıp “değerlendirmesi” kararı oluşmaktadır. Yani kıymet yargıları, bir “değerlendirme” sürecinin eseridirler. Her bir kıymet yargısının onu benimsemiş olan şahsa hakikat gelmesi kadar doğal bir şey yoktur. Fakat, bedel yargısının doğruluğuna yönelik var iseyım herkes ve her durum için geçerli değildir. Kıymet yargıları bu sebepten ötürü bakılırsacelidir. Kıymet yargılarının vakte, topluma ve yere nazaran değişiklik göstermesi bakılırsaceliliğin bir boyutu iken, bir bedel yargısının “doğru” ya da “yanlış” olarak nitelendirilmesi için rasyonel bir münasebetin bulunmaması bu nazaranceliliğin bir başka boyutuna işaret etmektedir. herkesin hayatın olağan akışı ortasında hiç durmadan bir şeyleri kıymetlendirme sürecinde olduğu göz önünde bulundurulursa kişinin çeşitli değerlendirmeler kararında oluşan “dünyaya bakış açısı”, beraberinde bedel yargılarının bir yansıması biçiminde görülebilir. Bu daimi deneyim ve yaşantı hali dikkate alınırsa, kişinin bir olay yahut durum karşısında bedel yargısından mahrum bir biçimde tavır almasının pek güç olduğu söylenebilir. Verdiğimiz örnekteki üzere her olayı kendi kişiliğimize yapılmış bir akın üzere algılanma eğiliminde olduğumuzda evvela kendimize ziyan veriyoruz. Bir öteki durum olayları yanlış söz ettiğimiz, karşı tarafı suçlamaya yönelik sözlerdir. Sahiden de yaşadığımız sıkıntıların başını çeken, şahsi gerçeklerdir. Örnek verecek olursak; yağmur yağan bir günde kimilerimiz “ne hoş yağmurun altında yürümek uygun gelecektir”, kimilerimiz ise “bir daha ıslanacağım, üşüyeceğim, kahretsin “ diyebiliyoruz. Bu kimilerimiz için meseleyken kimilerimiz içinse sorun teşkil etmez. Burada da olay tıpkı ancak olayı yorumlama biçimlerimiz farklılaşıyor yani bunu bir sorun olarak görmek şahsi farklılıklarımızdan kaynaklanıyor. bu biçimdelikle fotoğrafın tamamı yerine olumsuz olan tarafına kilitlenmek, durumu düzeltmek için düşünme ve tahlil üretme yetimizi kısıtlar, vakit zaman kendimizi çökkün ve olumsuz hissettiğimiz anlarda aklımızdan da olumsuz niyetler geçer. Bu kanılar kendimizle ve dünyaya bakış açımızla ilgili biçimimizi yansıtırlar. Ve en değerlisi her vakit gerçekçi olmazlar.
Özetle, hayatı, bakış açımızla anlamlandırırız. Bakış açınızı etkileyen tüm öğeleri tek tek inceleyip fark edin. Size mutsuzluk, huzursuzluk verdiğini düşündüğünüz bakış açınızı fark edin. Fark edin diyorum zira bütün sihir fark etmekte. Bir olay yahut durum yaşadığınızda, o olayı nasıl yorumlarsınız, hangi pencerelerden bakarsınız? Bunları evvela not edin. Yazmak bilinçaltındaki niyetlerin şuur üstüne çıkmasına yardım eder. bu biçimdelikle fark edip yazmakla epeyce büyük bir adım atmış olacaksınız.
hayatımız seçimlerimizden ibarettir. Nasıl bakmayı seçerseniz onu yaşarsınız. Şayet siz seçim yapmazsanız, diğerlerinin seçtiği yolda yürümeye mahkûm olursunuz. Kendi seçimlerinizi kendiniz yapmanız, ömrünüzün sorumluluğunu almanız demektir. Fakat ömrünüzün sorumluluğunu aldığınızda tahlil üretebilirsiniz. Hayata her taraftan bakın, ömrünüzü kolaylaştırın!