İnsanlar niye kendisinin her şeyin en uygununa layık olduğunu düşünür? Hayatta her şeyin en düzgününü elde etmek mümkün müdür? Daha da kıymetlisi her şeyin en güzeli aslında nedir? Ve ben her şeyin en güzelini hak ediyorsam ve benim üzere milyonlarca insan daha en güzelini hak ettiğini düşünüyorsa bu biçimde hakikaten âlâ olanı kim elde eder?
Bu husus hakkında bir şeyler yazma muhtaçlığı, bir periyot moda olan ve çocuğu sınırsız, özgür bir biçimde dünyanın merkezi yerine koyarak, çocuğa daima ne kadar özel olduğu ve her şeyin en uygununa layık olduğu bildirisiyle yetiştiren ebeveynlik akımına dair gözlemlerimden ortaya çıktı. Üstteki sorularla bu bahsin ne ilgisi var derseniz şu biçimde açıklayayım:
Bir devir insanı, daima diğerlerini düşünerek, elalem ne der diyerek, kendi pahasını görmezden gelerek, tabiri caizse saçını süpürge ederek büyüdü ve bundan dolayı isteklerini yerine getirememiş, hayatta istediği noktaya gelememiş ve bunun için de diğerlerini suçlayan bir kuşak ortaya çıktı. Onların yetişkinlik çağında yaşadıkları bir aydınlanma ile (bu bu biçimde olmamalı) de “biz çocuğumuzu bu biçimde yetiştirmeyelim, bizim üzere öbürleri için yaşamasınlar, kendileri için yaşasınlar, özgüvenleri yüksek olsun” fikri ortaya çıktı. Pekala bu berbat bir şey miydi? Teoride hayır. bu biçimde niye sorun haline geldi?
Hayat maalesef 2X2=4 değil. Hangi bahiste uçlara gidilirse gidilsin, hayat tam aykırısını beşere daha acı bir yoldan öğretiyor. “Aman çocuğum öbürleri için yaşamasın, kendisi için yaşasın, kendi kararlarını versin, özgür olsun, kısıtlanmasın, özgüvenli yetişsin, ben onun için her şeyin en güzelini sunarım” diyerek yetişen çocuklar; tahminen ailelerinde epeyce sevildiler, özgüvenleri çok yüksek oldu, herşeyi yapabileceklerine inandılar ve her şeyin en düzgününü hak ettiklerine ötürüsıyla da bunları elde edeceklerine inandılar. Pekala dış dünyada işler bu türlü mi yürüyor? Maalesef hayır. Ne zamanki o çocuklar, dış dünyanın gerçekleriyle karşılaşır, bu biçimde benliklerinde narsistik kırılmalar oluşmaya başlar. Ve bunu nazarance daha geç yaşlarda yaşayanlar için bu kırılmaların sonuçları hayli daha güç olmaya başlar.
Düşünsenize, her şeyin en uygununu hak ettiğine inanan ve bunun için çabalaması bile gerektiğini düşünmeyen birisi (çünkü çocukluk ömrü boyunca aslına bakarsanız aman kızım/oğlum sen herşeyin en güzeline layıksın diyerek önüne sonsuz imkanlar sunularak büyütülmüş) ömrün aslında bu biçimde bir yer olmadığını, âlâ bir şeyler elde etmek için epey çabalamak gerektiğini hatta kimi vakit çabalasa bile o şeyleri elde edemeyeceği durumlar olabildiğini gördüğünde ne yaşar? Büyük bir yıkım zira benliğine ve dünya algısına büsbütün aykırı bir durumdur. Hani o her şeyin en güzeline layıktı, aslına bakarsanız en yeterliler gelip onu bulacaktı?
Bu kırılmayı herkes hayatının bir devrinde yaşar. Aile ortamında, okul ortamına adım atan çocuklar aslında bir nevi gerçek hayatla karşılaşırlar. Artık orada yalnızca kendileri değil birfazlaca çocuk vardır ve aslında kendilerinin bir toplum içerisinde o kadar da özel olmadıklarını bu türlü yavaş yavaş anlamaya başlarlar. Bu sağlıklı olandır, yani aslında her çocuk okula başlama periyodunda bir narsistik kırılma yaşar ve bununla baş etmeyi bu türlü öğrenir. Fakat bunun yaşanmasına müsaade verilmeyen durumlarda (çocuğunu daima öbür çocuklardan farklı nazarann ve ona öyleymiş üzere davranan ebeveynler, rastgele bir aksilikte bunun cürmünü okula, öğretmene ya da öteki çocuğa, ebeveyne atan bir tavır içerisinde olmak) , çocuğun yaşadığı olumsuz durumlardan da bir şeyler öğrenerek benliğini geliştirecek öğeler bulması engellenmiş olur. bu türlü ileri yaşlara kadar taşınan ve ömrün her kırılma noktasında bununla baş etme fırsatı verilmeyen çocuklar için ise, narsistik kırılmalar yetişkinlik periyotlarında fazlaca daha acı verici olarak yaşanır. Bu durum yetişkinlik devrinde; kendi hayatının sorumluluklarını alamama, kabahati daima diğerlerine atma, kendi ayakları üzerinde duramama, yaptığı işlerde tutunamama, sağlıklı bir partner ilgisi kuramama üzere temel sorunlara yol açabilir.
Çocuğa ailede sevgi ve özgüven aşılamanın kıymeti asla yadsınamaz, fakat bu sevgi ve özgüvenle birlikte çocuğun meselelerle baş etme düzeneğinin gelişmesine alan tanımak, müsaade vermek gerekir. Çocuğun asla hiç bir meseleyle karşılaşmadığı, ayağına taş değmediği bir dünya oluşturma, dış dünyanın tüm kötülüklerinden koruyacak bir balon içerisinde yalnızca onun özel olduğu fikri ile yetiştirme biçimini bu manada sorgulamak gerekir diye düşünüyorum.
NOT: Bu yazı rastgele bir çocuk yetiştirme tavsiyesi olmamakla birlikte hedefim bireyleri hem kendileriyle ilgili tıpkı vakitte var ise çocuklarıyla ilgili sorgulamaya teşvik etmektir.
Bu husus hakkında bir şeyler yazma muhtaçlığı, bir periyot moda olan ve çocuğu sınırsız, özgür bir biçimde dünyanın merkezi yerine koyarak, çocuğa daima ne kadar özel olduğu ve her şeyin en uygununa layık olduğu bildirisiyle yetiştiren ebeveynlik akımına dair gözlemlerimden ortaya çıktı. Üstteki sorularla bu bahsin ne ilgisi var derseniz şu biçimde açıklayayım:
Bir devir insanı, daima diğerlerini düşünerek, elalem ne der diyerek, kendi pahasını görmezden gelerek, tabiri caizse saçını süpürge ederek büyüdü ve bundan dolayı isteklerini yerine getirememiş, hayatta istediği noktaya gelememiş ve bunun için de diğerlerini suçlayan bir kuşak ortaya çıktı. Onların yetişkinlik çağında yaşadıkları bir aydınlanma ile (bu bu biçimde olmamalı) de “biz çocuğumuzu bu biçimde yetiştirmeyelim, bizim üzere öbürleri için yaşamasınlar, kendileri için yaşasınlar, özgüvenleri yüksek olsun” fikri ortaya çıktı. Pekala bu berbat bir şey miydi? Teoride hayır. bu biçimde niye sorun haline geldi?
Hayat maalesef 2X2=4 değil. Hangi bahiste uçlara gidilirse gidilsin, hayat tam aykırısını beşere daha acı bir yoldan öğretiyor. “Aman çocuğum öbürleri için yaşamasın, kendisi için yaşasın, kendi kararlarını versin, özgür olsun, kısıtlanmasın, özgüvenli yetişsin, ben onun için her şeyin en güzelini sunarım” diyerek yetişen çocuklar; tahminen ailelerinde epeyce sevildiler, özgüvenleri çok yüksek oldu, herşeyi yapabileceklerine inandılar ve her şeyin en düzgününü hak ettiklerine ötürüsıyla da bunları elde edeceklerine inandılar. Pekala dış dünyada işler bu türlü mi yürüyor? Maalesef hayır. Ne zamanki o çocuklar, dış dünyanın gerçekleriyle karşılaşır, bu biçimde benliklerinde narsistik kırılmalar oluşmaya başlar. Ve bunu nazarance daha geç yaşlarda yaşayanlar için bu kırılmaların sonuçları hayli daha güç olmaya başlar.
Düşünsenize, her şeyin en uygununu hak ettiğine inanan ve bunun için çabalaması bile gerektiğini düşünmeyen birisi (çünkü çocukluk ömrü boyunca aslına bakarsanız aman kızım/oğlum sen herşeyin en güzeline layıksın diyerek önüne sonsuz imkanlar sunularak büyütülmüş) ömrün aslında bu biçimde bir yer olmadığını, âlâ bir şeyler elde etmek için epey çabalamak gerektiğini hatta kimi vakit çabalasa bile o şeyleri elde edemeyeceği durumlar olabildiğini gördüğünde ne yaşar? Büyük bir yıkım zira benliğine ve dünya algısına büsbütün aykırı bir durumdur. Hani o her şeyin en güzeline layıktı, aslına bakarsanız en yeterliler gelip onu bulacaktı?
Bu kırılmayı herkes hayatının bir devrinde yaşar. Aile ortamında, okul ortamına adım atan çocuklar aslında bir nevi gerçek hayatla karşılaşırlar. Artık orada yalnızca kendileri değil birfazlaca çocuk vardır ve aslında kendilerinin bir toplum içerisinde o kadar da özel olmadıklarını bu türlü yavaş yavaş anlamaya başlarlar. Bu sağlıklı olandır, yani aslında her çocuk okula başlama periyodunda bir narsistik kırılma yaşar ve bununla baş etmeyi bu türlü öğrenir. Fakat bunun yaşanmasına müsaade verilmeyen durumlarda (çocuğunu daima öbür çocuklardan farklı nazarann ve ona öyleymiş üzere davranan ebeveynler, rastgele bir aksilikte bunun cürmünü okula, öğretmene ya da öteki çocuğa, ebeveyne atan bir tavır içerisinde olmak) , çocuğun yaşadığı olumsuz durumlardan da bir şeyler öğrenerek benliğini geliştirecek öğeler bulması engellenmiş olur. bu türlü ileri yaşlara kadar taşınan ve ömrün her kırılma noktasında bununla baş etme fırsatı verilmeyen çocuklar için ise, narsistik kırılmalar yetişkinlik periyotlarında fazlaca daha acı verici olarak yaşanır. Bu durum yetişkinlik devrinde; kendi hayatının sorumluluklarını alamama, kabahati daima diğerlerine atma, kendi ayakları üzerinde duramama, yaptığı işlerde tutunamama, sağlıklı bir partner ilgisi kuramama üzere temel sorunlara yol açabilir.
Çocuğa ailede sevgi ve özgüven aşılamanın kıymeti asla yadsınamaz, fakat bu sevgi ve özgüvenle birlikte çocuğun meselelerle baş etme düzeneğinin gelişmesine alan tanımak, müsaade vermek gerekir. Çocuğun asla hiç bir meseleyle karşılaşmadığı, ayağına taş değmediği bir dünya oluşturma, dış dünyanın tüm kötülüklerinden koruyacak bir balon içerisinde yalnızca onun özel olduğu fikri ile yetiştirme biçimini bu manada sorgulamak gerekir diye düşünüyorum.
NOT: Bu yazı rastgele bir çocuk yetiştirme tavsiyesi olmamakla birlikte hedefim bireyleri hem kendileriyle ilgili tıpkı vakitte var ise çocuklarıyla ilgili sorgulamaya teşvik etmektir.