GİRİŞ
Partnerinizin sizi diğer birine duygusal yakınlık hissederek mi yoksa diğeriyle cinsel beraberlik yaşayarak aldatması mı daha fazlaca rahatsız eder?
Kadınların büyük çoğunluğu partnerlerine karşı duygusal kıskançlık hissederken, erkekler cinsel kıskançlık duyarlar.
Kıskançlık, bir rakibin varlığı niçiniyle yaşanan münasebet kaybı ya da bağın kaybedilmesine yönelik bir tehdit kararı yaşanan olumsuz his durumudur. (Mathes ve Severa, 1981) Darwin ise kıskançlığı, alakayı muhafazaya yönelik bir içgüdü olarak görmüş ve genlerini çocuklarına geçirerek soylarını sürdürmeleri için gerekli olduğunu söylemiştir.
Bu yazı, evrimsel psikoloji perspektifinden bu soruların karşılığını vermektedir. NOT: Psikolojide bu sorunun karşılığına farklı perspektifler açısından farklı cevaplar verilmiştir. Bu karşılıklar, sırf evrim kuramına bakılırsadir.
Eş seçimi: Bayan ve adamların aradığı özellikler
Evrimsel olarak, eş seçimi rastgele değildir; tam bilakis, belirli başlı faktörlere bakılırsa bu seçim yapılır. Her iki cinsiyet için, eş seçiminde kibarlık ve karşılıklı sevgi aranan en değerli özelliklerdir. Lakin, bayanlar ve adamların eş seçiminde aradığı özellikler değişkenlik gösterir:
Erkekler, eş seçiminde fiziksel cazipliği öne koyar.
Kadınlar ise eş seçiminde hem şahsi özelliklere (hırslı, dışadönük, zeki, düzgün eğitimli) birebir vakitte sosyal özelliklere (güç, muvaffakiyet, toplumsal statü) göre karar verir.
Peki, bu farkın niçini nedir?
Ebeveyn Yatırımı: Ebeveynler, soyunun devam edebilmesi için çocuklarına birtakım yatırımlar yapar. Bayanların yatırımı yüksek olduğu için çocuğunu en güzel biçimde büyütebilmek maksadıyla kendisine aile kurmakta yardım edecek, onu ekonomik olarak destekleyecek (hırslı ve dışadönük insanların daha başarılı olduğuna dair inanç) ve ona bağlılık göstererek onu terk etmeyecek bir eş arayışındadır. Bu yüzden de erkeğe nazaran daha seçicidir. Erkekler ise fizikî olarak alımlı ve genç bayanların doğurganlığını daha yüksek gördüğü ve genlerini taşıyarak soyunu devam ettirebileceğine inandığı için eş seçiminde onları tercih eder.
Kadınlar: Çocuğunu en güzel biçimde büyütebilmek maksadıyla kendisine aile kurmakta yardım edecek, onu ekonomik olarak destekleyecek ve ona bağlılık göstererek onu terk etmeyecek bir eş arayışındadır. Bu yüzden de erkeğe göre daha seçicidir.
Erkekler: Genlerini taşıyarak soyunu devam ettirebileceği ve doğurganlığı yüksek, fizikî olarak alımlı ve genç bayanları tercih eder.
Peki, kıskançlık nedir ve niye oluşur?
Kıskançlık: niye oluşur?
Kadın ve erkekler niye farklı şeyleri kıskanırlar?
Evrim kuramına bakılırsa erkekler, partnerinin cinsel sadakatsizliğini daha epeyce kıskanırlar zira babalıkla ilgili kuşku doğar ve doğurgan bir partnerin “rakip”lerinden birine karşı kaybedilmesi kelam konusudur. Babalık kuşkusu, çocuklarının gerçek babası olup olmadığına dair duyulur. Cinsel sadakatsizlik kararı ebeveyn yatırımlarını (maddi ve manevi yatırımlar) öteki birinin çocuğuna yapma ihtimali vardır. Bu kıskançlık; kaynaklarını kendi soyundan birine aktararak kendi soyunun sürmesini engellediği için doğar. Onlar için “tek cinsel partner” olmak ötürüsıyla epeyce kıymetlidir.
Kadınlar ise partnerleri diğer birine dair duygusal yakınlık hissettiğinde daha epeyce kıskanırlar. Bunun niçini, erkeğin sağladığı kaynakların ve bağlılığın tehlikede olmasıdır. Bayanlar, eş seçimi konusunda ziyadesiyle seçici olduktan ve kendisine/çocuğuna hem maddi birebir vakitte manevi kaynaklar sağlayacak bir partner bulduktan daha sonra ondan bağlılık bekler. Lakin, erkeğin öbür bir bayana duygusal yakınlık duyarak onu aldatması tüm bu kaynakların kaybına niye olur.
Kıskançlık: İnançlar
Kıskançlığın gelişmeninde toplumsal olarak öğrendiklerimiz de tesirlidir. Bayanlar cinselliği duygusal yakınlık, sevgi ve şefkatle bağdaştırırken erkekler bunu bir muvaffakiyet, heyecan ve fizikî rahatlama ile ilişkilendirir. Bu yüzden de cinsellikle ilgili olan inanç farklılıkları kıskançlığı da tesirler.
adamların inancına bakılırsa, bayanlar cinsel bir birliktelik yaşamadan da diğerlerine âşık olabilirler. Şayet cinsellik var ise, bayanlar duygusal olarak da diğerine yakınlık duyuyordur. Yani, bayanların onları hem duygusal tıpkı vakitte cinsel olarak aldattığını düşünürler. Bu da münasebetin sonu demektir.
Kadınların inancına bakılırsayse, erkekler diğer birine âşık olmadan da cinsel beraberlik yaşayabilir. Lakin diğer birine duyulan duygusal yakınlık, ilgilerine karşı gerçek bir tehdittir.
Partnerinizin sizi diğer birine duygusal yakınlık hissederek mi yoksa diğeriyle cinsel beraberlik yaşayarak aldatması mı daha fazlaca rahatsız eder?
Kadınların büyük çoğunluğu partnerlerine karşı duygusal kıskançlık hissederken, erkekler cinsel kıskançlık duyarlar.
Kıskançlık, bir rakibin varlığı niçiniyle yaşanan münasebet kaybı ya da bağın kaybedilmesine yönelik bir tehdit kararı yaşanan olumsuz his durumudur. (Mathes ve Severa, 1981) Darwin ise kıskançlığı, alakayı muhafazaya yönelik bir içgüdü olarak görmüş ve genlerini çocuklarına geçirerek soylarını sürdürmeleri için gerekli olduğunu söylemiştir.
Bu yazı, evrimsel psikoloji perspektifinden bu soruların karşılığını vermektedir. NOT: Psikolojide bu sorunun karşılığına farklı perspektifler açısından farklı cevaplar verilmiştir. Bu karşılıklar, sırf evrim kuramına bakılırsadir.
Eş seçimi: Bayan ve adamların aradığı özellikler
Evrimsel olarak, eş seçimi rastgele değildir; tam bilakis, belirli başlı faktörlere bakılırsa bu seçim yapılır. Her iki cinsiyet için, eş seçiminde kibarlık ve karşılıklı sevgi aranan en değerli özelliklerdir. Lakin, bayanlar ve adamların eş seçiminde aradığı özellikler değişkenlik gösterir:
Erkekler, eş seçiminde fiziksel cazipliği öne koyar.
Kadınlar ise eş seçiminde hem şahsi özelliklere (hırslı, dışadönük, zeki, düzgün eğitimli) birebir vakitte sosyal özelliklere (güç, muvaffakiyet, toplumsal statü) göre karar verir.
Peki, bu farkın niçini nedir?
Ebeveyn Yatırımı: Ebeveynler, soyunun devam edebilmesi için çocuklarına birtakım yatırımlar yapar. Bayanların yatırımı yüksek olduğu için çocuğunu en güzel biçimde büyütebilmek maksadıyla kendisine aile kurmakta yardım edecek, onu ekonomik olarak destekleyecek (hırslı ve dışadönük insanların daha başarılı olduğuna dair inanç) ve ona bağlılık göstererek onu terk etmeyecek bir eş arayışındadır. Bu yüzden de erkeğe nazaran daha seçicidir. Erkekler ise fizikî olarak alımlı ve genç bayanların doğurganlığını daha yüksek gördüğü ve genlerini taşıyarak soyunu devam ettirebileceğine inandığı için eş seçiminde onları tercih eder.
Kadınlar: Çocuğunu en güzel biçimde büyütebilmek maksadıyla kendisine aile kurmakta yardım edecek, onu ekonomik olarak destekleyecek ve ona bağlılık göstererek onu terk etmeyecek bir eş arayışındadır. Bu yüzden de erkeğe göre daha seçicidir.
Erkekler: Genlerini taşıyarak soyunu devam ettirebileceği ve doğurganlığı yüksek, fizikî olarak alımlı ve genç bayanları tercih eder.
Peki, kıskançlık nedir ve niye oluşur?
Kıskançlık: niye oluşur?
Kadın ve erkekler niye farklı şeyleri kıskanırlar?
Evrim kuramına bakılırsa erkekler, partnerinin cinsel sadakatsizliğini daha epeyce kıskanırlar zira babalıkla ilgili kuşku doğar ve doğurgan bir partnerin “rakip”lerinden birine karşı kaybedilmesi kelam konusudur. Babalık kuşkusu, çocuklarının gerçek babası olup olmadığına dair duyulur. Cinsel sadakatsizlik kararı ebeveyn yatırımlarını (maddi ve manevi yatırımlar) öteki birinin çocuğuna yapma ihtimali vardır. Bu kıskançlık; kaynaklarını kendi soyundan birine aktararak kendi soyunun sürmesini engellediği için doğar. Onlar için “tek cinsel partner” olmak ötürüsıyla epeyce kıymetlidir.
Kadınlar ise partnerleri diğer birine dair duygusal yakınlık hissettiğinde daha epeyce kıskanırlar. Bunun niçini, erkeğin sağladığı kaynakların ve bağlılığın tehlikede olmasıdır. Bayanlar, eş seçimi konusunda ziyadesiyle seçici olduktan ve kendisine/çocuğuna hem maddi birebir vakitte manevi kaynaklar sağlayacak bir partner bulduktan daha sonra ondan bağlılık bekler. Lakin, erkeğin öbür bir bayana duygusal yakınlık duyarak onu aldatması tüm bu kaynakların kaybına niye olur.
Kıskançlık: İnançlar
Kıskançlığın gelişmeninde toplumsal olarak öğrendiklerimiz de tesirlidir. Bayanlar cinselliği duygusal yakınlık, sevgi ve şefkatle bağdaştırırken erkekler bunu bir muvaffakiyet, heyecan ve fizikî rahatlama ile ilişkilendirir. Bu yüzden de cinsellikle ilgili olan inanç farklılıkları kıskançlığı da tesirler.
adamların inancına bakılırsa, bayanlar cinsel bir birliktelik yaşamadan da diğerlerine âşık olabilirler. Şayet cinsellik var ise, bayanlar duygusal olarak da diğerine yakınlık duyuyordur. Yani, bayanların onları hem duygusal tıpkı vakitte cinsel olarak aldattığını düşünürler. Bu da münasebetin sonu demektir.
Kadınların inancına bakılırsayse, erkekler diğer birine âşık olmadan da cinsel beraberlik yaşayabilir. Lakin diğer birine duyulan duygusal yakınlık, ilgilerine karşı gerçek bir tehdittir.