‘Hizbullah olmasaydı İsrail’le mutabakat olmazdı, Lübnan daha azına razı olmak zorunda kalırdı’
Ortadoğu’nun hala savaşta olan iki ülkesi İsrail ile yıllardır büyük enerji krizi yaşayan Lübnan içinde dikkat cazip bir vakit içindemayla deniz sonlarının çizilmesi konusunda muahedeye varıldı. İki taraf da son olarak Joe Biden idaresinin temsilcisi Amos Hochstein’ın arabuluculuğunda uzun süren müzakerelerin akabinde muahedenin karşılıklı talepleri karşıladığında hemfikir.
İsrail Başbakanı Yair Lapid, muahedenin İsrail’in güvenliğini güçlendirirken, iktisada milyarlarca dolar enjekte edecek tarihi bir başarı’ olduğunu söylerken, Lübnan Cumhurbaşkanı Michel Aoun da muahedenin kendileri için tatmin edici olduğu ve ulusun doğal zenginlikleri üzerinde haklarını koruduğunu belirtti.
Anlaşmaya bakılırsa Kana doğalgaz alanı Lübnan’da kalırken, Kariş İsrail’in olacak. İsrail’in Kana’daki hissesi Fransız petrol şirketi Total aracılığıyla sağlanacak. İsrail ABD’den yazılı güvenlik garantileri de alıyor. Lübnan tarafı İsrail ile bir iştirake girişmeyecek, kara hudutları ise mutabakata dahil olmayacak. Geçen yaz müzakereler tıkandığında ulusun haklarının korunması için savaşı göze aldığını ilan etmiş olan Hizbullah hareketinin önderi Hasan Nasrallah da Lübnan hükümetinin sonucunın yanında olduklarını belirterek, “Bizim için kıymetli olan petrol ve gazın çıkarılmasıdır” dedi.
Lübnan ile İsrail içinde deniz hududu muahedesi, Biden idaresinin rolü ve Hizbullah tesirini araştırmacı muharrir Buyruk Aşnas ile konuştuk.
‘Anlaşma Lübnan’ın gereksinimlerine değil, AB’nin güç krizine yönelik’
Emir Aşnas’a göre, İsrail ile Lübnan içinde görüşmelerde kimin taviz verdiği kadar muahedenin kendisi de değerli. Görüşmelerin 12 yıldır sürdüğünü, bu süreçte İsrail’in muhakkak alanlarda doğalgaz çıkarmasına karşılık ABD’nin Lübnan tarafının çıkarmasını petrol şirketleri aracılığıyla engellediğini beliren Aşnas, varılan mutabakatın Lübnan’ın gereksinimlerine değil AB’nin güç krizine yönelik olduğunun altını çizdi:
“Aslında her mutabakat geri adımdır, her iki taraftan birinin taviz vermesi lakin savaşla mümkün olabilir. Savaş yoksa her halükarda taraflari taviz veriyordur, ötürüsıyla bu muahede için de bu geçerli. Mutabakatta kimin taviz verdiği de kıymetli lakin mutabakatın kendisi de değerli. Tahminen tarihinden bahsederken muahedenin niye kıymetli olduğunu ve kimin taviz vermesinin daha kıymetli olduğunu anlarız. Bu müzakereler 12 yıldır devam ediyor. Son periyotta olduğu üzere daha evvelki arabulucular bu kadar çalışmamıştı. Lübnan şu ana kadar rastgele bir kendi Münhasır Ekonomik Bölgesi’nde petrol ya da doğalgaz çıkartmış, bulmuş da değil. Buna rağmen İsrail’in biroldukça alanı var, gaz çıkarttı. Lübnan niye çıkartamıyordu? Bu yalnızca güneyinde İsrail ile olan deniz sonları ihtilafından kaynaklanmıyordu. Bu müzakereler sürerken birkaç yıldır Lübnan alanlarında arama yapan konsorsiyum başta Total olmak üzere Amerika tarafınca reddedildi ve arama faaliyetleri durduruldu.
Lübnan’da bugüne kadar ötürüsıyla gaz yahut petrol üretimi kelam konusu olmadı lakin İsrail tarafında var. Bu 11 yıl bu biçimde geçti, İsrail çalıştı, sattı, çıkarıp kendi muhtaçlıkları için kullandı. Lübnan daha olup olmadığını bile bilmiyor. Bu muahedenin imzalanmasında yalnızca aslında yalnızca Lübnan’ın gereksinimi belirleyici olmadı. Avrupa başta olmak üzere ortasında olduğu güç derdi da değerli rol oynadı. Aslında bugüne kadarki tartışmalarda ve Amerika’nın yaptığı arabuluculukta Lübnan’a küçük bir alan verilmişti. İsrail de Lübnan da 2011 yılında İsrail kendi kuzey deniz sonunu, Lübnan da kendi güney sonunu BM’ye bildirmişti. Bugün 23 çizgisi denilen çizgisi, Lübnan 2011’de bildirmişti. İsrail ise onun kuzeyindeki 1 no’lu sınırı bildirmişti. Amerikalılarca reddedilmişti ve 1 ile 23 içindeki alanın aşağı üst yüzde 60’ını Lübnan’a, yüzde 40’ını da İsrail’e veren bir arabuluculuk yaptılar. Ancak bugüne kadar uzlaşmaya varmak mümkün olmadı. sonrasındasındasında Fransız ve Amerikalılar tarafınca Total başta olmak üzere Eni, Rus Novatek firmalarının bulunduğu konsorsiyumun araştırma yapmasına da müsaade verilmedi.”
‘Hizbullah’ın Lübnan hükümetini desteklemesiyle işler hızlandı’
Aşnas, muahedenin vakit içindemasına dikkat çekti. İsrail’in Kariş alanından gaz çıkarmaya soyunması karşısında Lübnan’ın harekete geçmesine atıf yapan Aşnas, Hizbullah’ın da ‘Lübnan şayet haklarına ulaşmaz ise siz de Kariş’ten gaz çıkaramazsınız, Kariş’in de ötesine gireriz’ resti çektiğini anımsattı:
“Bugün niye bir daha bir mutabakat oldu? İsrail geçen eylülde karıştı. Kendi Münhasır Ekonomik Alanı ortasında olduğunu ilan ettikleri, arama yaparak gaz tabanının bulunduğunu tespit ettikleri Kariş’ten gaz çıkarmaya başlayacaklarını ve yeni bir gaz havzası olarak ilan ettiler. Üretim eylülde başlayacak dediler. Bunun üzerine Lübnan fırsattan istifade ederek bir biçimde devreye girdi. İsrail’in Kariş’ten gaz çıkarmasına lakin kendilerine arama ve üretim müsaadesine bağlayan bir formül geliştirdiler. Evvel Cumhurbaşkanının damadının başkanlığındaki siyasi parti, Kariş’e karşı Kana gaz alanı denklemini ortaya attı. çabucak sonrasında Hizbullah önderi Nasrallah devletin gerisinde olduklarını ve deniz sonları konusunda devlet hangi sonucu alırsa alsın destekleyeceklerini, Lübnan’ın gaz deniz sonlarının belirlemeden ve sondaj-arama yapılmasından evvel rastgele bir biçimde Kariş’ten gaz çıkarmaya müsaade vermeyeceklerini, gerekirse saldıracaklarını ilan etti. ‘Lübnan şayet bu haklarına ulaşmaz ise siz de Kariş’ten gaz çıkaramazsınız, Kariş’in de ötesine gireriz’ dedi. Bunun üzerine işler hızlandı. esasen 6 aydır müzakereler Ukrayna kriziyle ağırlaşmıştı. Hizbullah’ın bu tehdidinden daha sonra daha da hızlanmaya başladı, bu sefer daha önemli müzakereler sürdü ve bugüne gelindi ve bu biçimde bir uzlaşma çıktı. Her muahedede karşılıklı taviz verir taviz alırsınız.”
‘Hizbullah olmasaydı bu iş olmazdı, Lübnan daha azına razı olmak zorunda kalırdı’
senelerdır süren müzakerenin somutlaşmasını Hizbullah’ın sağladığını söyleyen Aşnas, Ukrayna krizinin getirdiği konjonktürün de bu bağlamda manalı olduğu görüşünde. Aşnas’a göre, muahedenin gerçekleşmesinde Lübnan’ın Amerikalılara Total’in de çalışmaya başlamasını koşul koşması da tesirli oldu:
“Hizbullah olmasaydı bu iş olmazdı. Lübnan daha azına razı olmak zorunda kalırdı. 11 yıldır devam eden bir müzakere vardı ve bunu hızlandırarak somutlanmasını sağlayan Hizbullah oldu. İsrail’de Netanyahu farklı reaksiyon veriyor, hükümet tarihi muvaffakiyettir diyor. Lübnan, İsrail’den farklı olarak daha az yansılı lakin bir daha de reaksiyonlar var. Zira Lübnan’ın memleketler arası hukuka nazaran kendi sınırının daha güneyde olduğu, 29 no’da olduğu ve taviz verdiği yansıları var. Sonuçta bu uzlaşmaya geldi ve Hizbullah yardımıyla oldu. Bu benim açımdan fazlaca net. ‘Altın bir fırsat var önümüzde, bu devir Ukrayna kriziyle Avrupa’nın ortasında bulunduğu gaz muhtaçlığı niçiniyle bunu fırsata dönüştürmeliyiz’ dedi. ötürüsıyla konjonktürün de bir tesiri oldu. Lübnan çabucak hemen daha çıkarmadı ve fiilen yıllar alacak. İsrail yıllardır aslına bakarsan çıkarıyor. O niçinle de muahedede Lübnan müzakerelerde daima olarak yalnızca deniz sonlarının belirlenmesi değil Amerikalılara, Total’in de çalışmaya başlamasını kaide koştu. Bu muahedenin gerçekleşmesini sağlayan en değerli ögelerden birisi. Aksi biçimde bir şirket çalışmaya başlamasa yalnızca kağıt üzerinde kalan bir muahede olur bu.”
‘İsrail’i tanıma ya da olağanlaşma Lübnan’da mümkün değil’
Aşmas, Kana alanı için Total üzerinden İsrail’e hisse verilmiş olunsa da Lübnan’ın daha öncesine bakılırsa daha hayli hak elde ettiğini belirtti. Aşnas İsrail’i tanıma yolunda bir adımdan da kaçınıldığını vurguladı.
“Lübnan hükümetinin de eleştirildiği, İsrail’in ‘Aslında biz güzel bir mutabakat yaptık’ demesine sağlayan şeye bakarsak, Lübnan daha öncesinin fazlaca ilerisinde bir hak elde etti. Lakin Kana havzası, deniz mutabakatıyla Lübnan’ın MEB sayılan yerin daha da günebir daha iniyor. bir daha bu mutabakatla İsrail’e ilişkin MEB ortasında kalan bir kısmı var. İsrail araştırma kuruluşu fiziki üstünlüğü Kana havzasının yüzde 17’sinin 23 çizgisinin güneyinde olduğunu, ötürüsıyla İsrail’in bu mutabakata bakılırsa de tespit edildiği üzere MEB alanı ortasında olduğunu söylüyor. Burada yüzde 17 demek gazın yüzde 17’si burada demek manasına gelmiyor. Lakin bu kısımla ilgili olarak kardan İsrail’in hissesine düşecek kısım Total tarafınca İsrail’e ödenecek, mutabakatta bu biçimde bir karar var. Lübnan’da da şu biçimde bir tartışma oldu, Lübnan’ı dahil etmeye çalıştılar.
Lübnan, ‘ben hiç bir şeye karışmıyorum, seninle taraf değilim’ demeye getirdi. ‘İsrail’i ben tanımıyorum, İsrail ile ilgi kurmamı sağlayan bir bağa girmem’ dedi ve bu türlü bir formül bulundu. Mutabakatın muğlak tarafı da bu. Zira çabucak hemen daha belli ölçüsü olmayan bir şeyden İsrail’in hissesine düşecek bir şeyden bahsediyoruz lakin muahede bu biçimde. Bu çabucak hemen bir taslak, iki taraf da kabul ettiğini deklare etti lakin çabucak hemen imzalar atılmış değil. Huduttaki Kana civarında BM’nin nezaretinde atılacak. Fakat birebir kağıda imza atılacak mı? Muahedede da belirtiliyor. Lübnan tarafı Amerikan tarafının vereceği kağıda bir tarafa imza atacak, birebir metne bir öbür kağıtta İsrail tarafı imzalayacak ve BM’ye teslim edecekler. ötürüsıyla tıpkı dokümana imza atmaları kelam konusu olmayacak. aslına bakarsan Hizbullah’ın da bu biçimde bir şeyi kabul etmesi mümkün değildi. Rastgele bir tanıma ya da olağanlaşma manasına gelebilecek rastgele bir ögeye yer verilmesini kabul ettirmesi Lübnan’da mümkün değildir. aslına bakarsanız Lübnan’da bu işi yürüten üç lider, en başta cumhurbaşkanı, başbakan ve meclis liderinin kabul etmesi mümkün değil.”
‘Şu an için Türkiye’nin Libya ile muahedesi birfazlaca açıdan fiili olarak epey şey tabir etmiyor’
Aşnas, İsrail-Lübnan mutabakatının Türkiye’nin bölünmüş Libya’daki atılımları açısından ne anlattığı sorusuna ise Ankara’nın zorluklarına işaret ederek karşılık verdi. Aşnas, Türkiye’nin mutabakat yaptığı tarafın ‘yetkili bir hükümet’ olduğunun dahi tartışmalı olduğunu belirtirken, kelamı edilen alanın da bu hükümetinin konrolü haricinde bulunduğunun altını çizdi:
“Siyasi olarak şu hayli net. Bir kere ihtilaflı alanlarda bütün tarafların kabul edeceği bir tahlile ulaşmak durumdasınız. ötürüsıyla öteki ülkelerle çekişme alanlarında Libya ile mutabakat imzalamış olsanız dahi iki tarafın da kabul edeceği manasına gelmiyor. Ancak bizde Libya sıkıntısında daha da vahim bir durum var. Mutabakata imza atan tarafın yetkili olması bir yana, hukuken yetkili bir hükümet olduğu dahi tartışmalı, kabul edilmiyor. Şu anda da fiili olarak attıkları imza, kendilerinin denetimindeki bölgenin uzantısı değil, Hafter’in uzantısına ait. ötürüsıyla epey büyük zorluklar var. Libya parlamentosu da bu muahedeyi onaylarsa en azından bu ikinci kısmı açısından uzaklık kat etmek mümkün. Şu an için Libya ile muahedesi biroldukça açıdan fiili olarak fazlaca şey söz etmiyor.”
Alıntıdır
Ortadoğu’nun hala savaşta olan iki ülkesi İsrail ile yıllardır büyük enerji krizi yaşayan Lübnan içinde dikkat cazip bir vakit içindemayla deniz sonlarının çizilmesi konusunda muahedeye varıldı. İki taraf da son olarak Joe Biden idaresinin temsilcisi Amos Hochstein’ın arabuluculuğunda uzun süren müzakerelerin akabinde muahedenin karşılıklı talepleri karşıladığında hemfikir.
İsrail Başbakanı Yair Lapid, muahedenin İsrail’in güvenliğini güçlendirirken, iktisada milyarlarca dolar enjekte edecek tarihi bir başarı’ olduğunu söylerken, Lübnan Cumhurbaşkanı Michel Aoun da muahedenin kendileri için tatmin edici olduğu ve ulusun doğal zenginlikleri üzerinde haklarını koruduğunu belirtti.
Anlaşmaya bakılırsa Kana doğalgaz alanı Lübnan’da kalırken, Kariş İsrail’in olacak. İsrail’in Kana’daki hissesi Fransız petrol şirketi Total aracılığıyla sağlanacak. İsrail ABD’den yazılı güvenlik garantileri de alıyor. Lübnan tarafı İsrail ile bir iştirake girişmeyecek, kara hudutları ise mutabakata dahil olmayacak. Geçen yaz müzakereler tıkandığında ulusun haklarının korunması için savaşı göze aldığını ilan etmiş olan Hizbullah hareketinin önderi Hasan Nasrallah da Lübnan hükümetinin sonucunın yanında olduklarını belirterek, “Bizim için kıymetli olan petrol ve gazın çıkarılmasıdır” dedi.
Lübnan ile İsrail içinde deniz hududu muahedesi, Biden idaresinin rolü ve Hizbullah tesirini araştırmacı muharrir Buyruk Aşnas ile konuştuk.
‘Anlaşma Lübnan’ın gereksinimlerine değil, AB’nin güç krizine yönelik’
Emir Aşnas’a göre, İsrail ile Lübnan içinde görüşmelerde kimin taviz verdiği kadar muahedenin kendisi de değerli. Görüşmelerin 12 yıldır sürdüğünü, bu süreçte İsrail’in muhakkak alanlarda doğalgaz çıkarmasına karşılık ABD’nin Lübnan tarafının çıkarmasını petrol şirketleri aracılığıyla engellediğini beliren Aşnas, varılan mutabakatın Lübnan’ın gereksinimlerine değil AB’nin güç krizine yönelik olduğunun altını çizdi:
“Aslında her mutabakat geri adımdır, her iki taraftan birinin taviz vermesi lakin savaşla mümkün olabilir. Savaş yoksa her halükarda taraflari taviz veriyordur, ötürüsıyla bu muahede için de bu geçerli. Mutabakatta kimin taviz verdiği de kıymetli lakin mutabakatın kendisi de değerli. Tahminen tarihinden bahsederken muahedenin niye kıymetli olduğunu ve kimin taviz vermesinin daha kıymetli olduğunu anlarız. Bu müzakereler 12 yıldır devam ediyor. Son periyotta olduğu üzere daha evvelki arabulucular bu kadar çalışmamıştı. Lübnan şu ana kadar rastgele bir kendi Münhasır Ekonomik Bölgesi’nde petrol ya da doğalgaz çıkartmış, bulmuş da değil. Buna rağmen İsrail’in biroldukça alanı var, gaz çıkarttı. Lübnan niye çıkartamıyordu? Bu yalnızca güneyinde İsrail ile olan deniz sonları ihtilafından kaynaklanmıyordu. Bu müzakereler sürerken birkaç yıldır Lübnan alanlarında arama yapan konsorsiyum başta Total olmak üzere Amerika tarafınca reddedildi ve arama faaliyetleri durduruldu.
Lübnan’da bugüne kadar ötürüsıyla gaz yahut petrol üretimi kelam konusu olmadı lakin İsrail tarafında var. Bu 11 yıl bu biçimde geçti, İsrail çalıştı, sattı, çıkarıp kendi muhtaçlıkları için kullandı. Lübnan daha olup olmadığını bile bilmiyor. Bu muahedenin imzalanmasında yalnızca aslında yalnızca Lübnan’ın gereksinimi belirleyici olmadı. Avrupa başta olmak üzere ortasında olduğu güç derdi da değerli rol oynadı. Aslında bugüne kadarki tartışmalarda ve Amerika’nın yaptığı arabuluculukta Lübnan’a küçük bir alan verilmişti. İsrail de Lübnan da 2011 yılında İsrail kendi kuzey deniz sonunu, Lübnan da kendi güney sonunu BM’ye bildirmişti. Bugün 23 çizgisi denilen çizgisi, Lübnan 2011’de bildirmişti. İsrail ise onun kuzeyindeki 1 no’lu sınırı bildirmişti. Amerikalılarca reddedilmişti ve 1 ile 23 içindeki alanın aşağı üst yüzde 60’ını Lübnan’a, yüzde 40’ını da İsrail’e veren bir arabuluculuk yaptılar. Ancak bugüne kadar uzlaşmaya varmak mümkün olmadı. sonrasındasındasında Fransız ve Amerikalılar tarafınca Total başta olmak üzere Eni, Rus Novatek firmalarının bulunduğu konsorsiyumun araştırma yapmasına da müsaade verilmedi.”
‘Hizbullah’ın Lübnan hükümetini desteklemesiyle işler hızlandı’
Aşnas, muahedenin vakit içindemasına dikkat çekti. İsrail’in Kariş alanından gaz çıkarmaya soyunması karşısında Lübnan’ın harekete geçmesine atıf yapan Aşnas, Hizbullah’ın da ‘Lübnan şayet haklarına ulaşmaz ise siz de Kariş’ten gaz çıkaramazsınız, Kariş’in de ötesine gireriz’ resti çektiğini anımsattı:
“Bugün niye bir daha bir mutabakat oldu? İsrail geçen eylülde karıştı. Kendi Münhasır Ekonomik Alanı ortasında olduğunu ilan ettikleri, arama yaparak gaz tabanının bulunduğunu tespit ettikleri Kariş’ten gaz çıkarmaya başlayacaklarını ve yeni bir gaz havzası olarak ilan ettiler. Üretim eylülde başlayacak dediler. Bunun üzerine Lübnan fırsattan istifade ederek bir biçimde devreye girdi. İsrail’in Kariş’ten gaz çıkarmasına lakin kendilerine arama ve üretim müsaadesine bağlayan bir formül geliştirdiler. Evvel Cumhurbaşkanının damadının başkanlığındaki siyasi parti, Kariş’e karşı Kana gaz alanı denklemini ortaya attı. çabucak sonrasında Hizbullah önderi Nasrallah devletin gerisinde olduklarını ve deniz sonları konusunda devlet hangi sonucu alırsa alsın destekleyeceklerini, Lübnan’ın gaz deniz sonlarının belirlemeden ve sondaj-arama yapılmasından evvel rastgele bir biçimde Kariş’ten gaz çıkarmaya müsaade vermeyeceklerini, gerekirse saldıracaklarını ilan etti. ‘Lübnan şayet bu haklarına ulaşmaz ise siz de Kariş’ten gaz çıkaramazsınız, Kariş’in de ötesine gireriz’ dedi. Bunun üzerine işler hızlandı. esasen 6 aydır müzakereler Ukrayna kriziyle ağırlaşmıştı. Hizbullah’ın bu tehdidinden daha sonra daha da hızlanmaya başladı, bu sefer daha önemli müzakereler sürdü ve bugüne gelindi ve bu biçimde bir uzlaşma çıktı. Her muahedede karşılıklı taviz verir taviz alırsınız.”
‘Hizbullah olmasaydı bu iş olmazdı, Lübnan daha azına razı olmak zorunda kalırdı’
senelerdır süren müzakerenin somutlaşmasını Hizbullah’ın sağladığını söyleyen Aşnas, Ukrayna krizinin getirdiği konjonktürün de bu bağlamda manalı olduğu görüşünde. Aşnas’a göre, muahedenin gerçekleşmesinde Lübnan’ın Amerikalılara Total’in de çalışmaya başlamasını koşul koşması da tesirli oldu:
“Hizbullah olmasaydı bu iş olmazdı. Lübnan daha azına razı olmak zorunda kalırdı. 11 yıldır devam eden bir müzakere vardı ve bunu hızlandırarak somutlanmasını sağlayan Hizbullah oldu. İsrail’de Netanyahu farklı reaksiyon veriyor, hükümet tarihi muvaffakiyettir diyor. Lübnan, İsrail’den farklı olarak daha az yansılı lakin bir daha de reaksiyonlar var. Zira Lübnan’ın memleketler arası hukuka nazaran kendi sınırının daha güneyde olduğu, 29 no’da olduğu ve taviz verdiği yansıları var. Sonuçta bu uzlaşmaya geldi ve Hizbullah yardımıyla oldu. Bu benim açımdan fazlaca net. ‘Altın bir fırsat var önümüzde, bu devir Ukrayna kriziyle Avrupa’nın ortasında bulunduğu gaz muhtaçlığı niçiniyle bunu fırsata dönüştürmeliyiz’ dedi. ötürüsıyla konjonktürün de bir tesiri oldu. Lübnan çabucak hemen daha çıkarmadı ve fiilen yıllar alacak. İsrail yıllardır aslına bakarsan çıkarıyor. O niçinle de muahedede Lübnan müzakerelerde daima olarak yalnızca deniz sonlarının belirlenmesi değil Amerikalılara, Total’in de çalışmaya başlamasını kaide koştu. Bu muahedenin gerçekleşmesini sağlayan en değerli ögelerden birisi. Aksi biçimde bir şirket çalışmaya başlamasa yalnızca kağıt üzerinde kalan bir muahede olur bu.”
‘İsrail’i tanıma ya da olağanlaşma Lübnan’da mümkün değil’
Aşmas, Kana alanı için Total üzerinden İsrail’e hisse verilmiş olunsa da Lübnan’ın daha öncesine bakılırsa daha hayli hak elde ettiğini belirtti. Aşnas İsrail’i tanıma yolunda bir adımdan da kaçınıldığını vurguladı.
“Lübnan hükümetinin de eleştirildiği, İsrail’in ‘Aslında biz güzel bir mutabakat yaptık’ demesine sağlayan şeye bakarsak, Lübnan daha öncesinin fazlaca ilerisinde bir hak elde etti. Lakin Kana havzası, deniz mutabakatıyla Lübnan’ın MEB sayılan yerin daha da günebir daha iniyor. bir daha bu mutabakatla İsrail’e ilişkin MEB ortasında kalan bir kısmı var. İsrail araştırma kuruluşu fiziki üstünlüğü Kana havzasının yüzde 17’sinin 23 çizgisinin güneyinde olduğunu, ötürüsıyla İsrail’in bu mutabakata bakılırsa de tespit edildiği üzere MEB alanı ortasında olduğunu söylüyor. Burada yüzde 17 demek gazın yüzde 17’si burada demek manasına gelmiyor. Lakin bu kısımla ilgili olarak kardan İsrail’in hissesine düşecek kısım Total tarafınca İsrail’e ödenecek, mutabakatta bu biçimde bir karar var. Lübnan’da da şu biçimde bir tartışma oldu, Lübnan’ı dahil etmeye çalıştılar.
Lübnan, ‘ben hiç bir şeye karışmıyorum, seninle taraf değilim’ demeye getirdi. ‘İsrail’i ben tanımıyorum, İsrail ile ilgi kurmamı sağlayan bir bağa girmem’ dedi ve bu türlü bir formül bulundu. Mutabakatın muğlak tarafı da bu. Zira çabucak hemen daha belli ölçüsü olmayan bir şeyden İsrail’in hissesine düşecek bir şeyden bahsediyoruz lakin muahede bu biçimde. Bu çabucak hemen bir taslak, iki taraf da kabul ettiğini deklare etti lakin çabucak hemen imzalar atılmış değil. Huduttaki Kana civarında BM’nin nezaretinde atılacak. Fakat birebir kağıda imza atılacak mı? Muahedede da belirtiliyor. Lübnan tarafı Amerikan tarafının vereceği kağıda bir tarafa imza atacak, birebir metne bir öbür kağıtta İsrail tarafı imzalayacak ve BM’ye teslim edecekler. ötürüsıyla tıpkı dokümana imza atmaları kelam konusu olmayacak. aslına bakarsan Hizbullah’ın da bu biçimde bir şeyi kabul etmesi mümkün değildi. Rastgele bir tanıma ya da olağanlaşma manasına gelebilecek rastgele bir ögeye yer verilmesini kabul ettirmesi Lübnan’da mümkün değildir. aslına bakarsanız Lübnan’da bu işi yürüten üç lider, en başta cumhurbaşkanı, başbakan ve meclis liderinin kabul etmesi mümkün değil.”
‘Şu an için Türkiye’nin Libya ile muahedesi birfazlaca açıdan fiili olarak epey şey tabir etmiyor’
Aşnas, İsrail-Lübnan mutabakatının Türkiye’nin bölünmüş Libya’daki atılımları açısından ne anlattığı sorusuna ise Ankara’nın zorluklarına işaret ederek karşılık verdi. Aşnas, Türkiye’nin mutabakat yaptığı tarafın ‘yetkili bir hükümet’ olduğunun dahi tartışmalı olduğunu belirtirken, kelamı edilen alanın da bu hükümetinin konrolü haricinde bulunduğunun altını çizdi:
“Siyasi olarak şu hayli net. Bir kere ihtilaflı alanlarda bütün tarafların kabul edeceği bir tahlile ulaşmak durumdasınız. ötürüsıyla öteki ülkelerle çekişme alanlarında Libya ile mutabakat imzalamış olsanız dahi iki tarafın da kabul edeceği manasına gelmiyor. Ancak bizde Libya sıkıntısında daha da vahim bir durum var. Mutabakata imza atan tarafın yetkili olması bir yana, hukuken yetkili bir hükümet olduğu dahi tartışmalı, kabul edilmiyor. Şu anda da fiili olarak attıkları imza, kendilerinin denetimindeki bölgenin uzantısı değil, Hafter’in uzantısına ait. ötürüsıyla epey büyük zorluklar var. Libya parlamentosu da bu muahedeyi onaylarsa en azından bu ikinci kısmı açısından uzaklık kat etmek mümkün. Şu an için Libya ile muahedesi biroldukça açıdan fiili olarak fazlaca şey söz etmiyor.”
Alıntıdır