Yas, sevilen birinin kaybına verilen doğal bir reaksiyondur. Yas sürecinde hayli çalkantılı bir his seline kapılırız: Derin bir sıkıntı, ağlama krizleri, öfke patlamaları, anksiyete, yalnızlık ve çaresizlik bunlardan en önde gelenleridir. Kişi omurundaki manası yitirmiş hissedebilir, bu kaybı engellemek için neler yapabileceğine dair obsesif niyet döngülerine girebilir yahut bu yalnızlıkla nasıl baş edeceğine dair çaresiz kalabilir.
Özellikle yas sürecini etkileyen etmenler içinde bu kaybın beklendik mi yoksa birdenbire mi olduğu, ölen kişi ile olan münasebetin yakınlığı ve bu vefatın kişinin ömrü üstündeki tesiri bulunur. Pekala, psikoterapi yas sürecinde olan birine nasıl yardımcı olur?
Bilişsel Davranışçı Terapi ekolü kişiyi hatalı hissettiren fikirlerin daha fonksiyonel olanlarla değiştirilmesi üzerine çalışır. Kabul ve Kararlılık Terapisi bu olumsuz hislerden kaçmak yerine onları olduğu üzere kabul etme konusunda yardımcı olur. Psikodinamik terapi ise bu kaybın manasına, mevtin bilinçdışı çağrışımlarına ve kişinin verdiği ferdî reaksiyonların altında yatan sebeplere odaklanır. Bir öteki yandan EMDR terapisi yasın travmatik modüllerine odaklanarak fonksiyonel baş etme sistemlerinin oluşmasına takviye olur.
Yas süreci birden fazla kişi için güç bir tecrübedir. Bu yüzden sevdiğiniz birini kaybettiğinizde bu durumla yalnız başınıza gayret etmek zorunda değilsiniz. Sevdiklerinizin verdiği duygusal dayanaktan yararlanmak, bu hisleri bastırmak yerine dışa vurmak ve psikoterapi sürecinde bu tecrübe üzerine konuşmak fazlaca kıymetli olacaktır.
Yasın 5 Evresi
Özellikle yas sürecini etkileyen etmenler içinde bu kaybın beklendik mi yoksa birdenbire mi olduğu, ölen kişi ile olan münasebetin yakınlığı ve bu vefatın kişinin ömrü üstündeki tesiri bulunur. Pekala, psikoterapi yas sürecinde olan birine nasıl yardımcı olur?
Bilişsel Davranışçı Terapi ekolü kişiyi hatalı hissettiren fikirlerin daha fonksiyonel olanlarla değiştirilmesi üzerine çalışır. Kabul ve Kararlılık Terapisi bu olumsuz hislerden kaçmak yerine onları olduğu üzere kabul etme konusunda yardımcı olur. Psikodinamik terapi ise bu kaybın manasına, mevtin bilinçdışı çağrışımlarına ve kişinin verdiği ferdî reaksiyonların altında yatan sebeplere odaklanır. Bir öteki yandan EMDR terapisi yasın travmatik modüllerine odaklanarak fonksiyonel baş etme sistemlerinin oluşmasına takviye olur.
Yas süreci birden fazla kişi için güç bir tecrübedir. Bu yüzden sevdiğiniz birini kaybettiğinizde bu durumla yalnız başınıza gayret etmek zorunda değilsiniz. Sevdiklerinizin verdiği duygusal dayanaktan yararlanmak, bu hisleri bastırmak yerine dışa vurmak ve psikoterapi sürecinde bu tecrübe üzerine konuşmak fazlaca kıymetli olacaktır.
Yasın 5 Evresi
İnkâr: Sevilen birinin kaybını öğrendiğinizde yahut ölümcül bir hastalığa yakalandığınızı bildiğinizde bu durum size fazlaca gerçekdışı gelebilir. Yaşadığınız şokun tesiriyle zihniniz aslında fonksiyonelliğini devam ettirmek için bu gerçeği kabul etmez; bu durumu inkar etmek en anlaşılabilir savunma düzeneğidir. Kendinizi uyuşmuş yahut paralize hissedebilir, acı hisleri derinlere itebilirsiniz. “Bu teşhis gerçek olamaz. Büyük ihtimalle sonuçları karıştırdılar.”, “O ölmedi; her an telefonla beni arayabilir. Bir yanlışlık olmalı.”
Öfke: Öfke, derinlere itilen o acı hislerin bir maskesidir. Kişi, bu hislere kapılmaktan kendini korumak için karşısındaki herkese öfke saçar. Bu öfke kimi vakit aile ve arkadaşlara, kimi vakit kendisine, kimi zamanse bu kaybı yaşatan Tanrı’ya yönelik olabilir. “Tanrım, niye o kişiyi elimden aldın? Ben bunu hak edecek ne yaptım?”
Pazarlık: Kendimizi kırılgan ve çaresiz hissettiğimiz anlarda bu müthiş olayın sonuçlarını değiştirmek için birtakım fikirlere kapılırız. Bu vefatı engellemek için kimi davranışlar sergileseydik aslında bu sonuçların gerçekleşmeyeceğine inanırız. Bu noktada “eğer” ile başlayan fikirler devreye girer. “Eğer babamı o gece arasaydım, tahminen ölmezdi”, “Eğer daha fazla hastaneye gitseydim tahminen bu hastalığı önleyebilirdim.”
Depresyon: Sevilen birinin kaybına verilen olağan bir yansıdır depresyon. Şayet bireyler hiç bir biçimde kendilerini depresif hissetmiyorsa bu biçimde olağandışı olan bir yansıdan şüphelenebiliriz. Kişi, kendi ölümlülüğünün de daha farkında olmaya başlar. Daha fazla sessizleşir, isteksizleşir ve yalnız başına vakit geçirmeye başlar. “Nasıl olsa yakında öleceğim, hayatın ne manası var?”, “Onsuz nasıl hayatıma devam edeceğim?”
Kabul: Bu evre bir cins memnun son değildir; lakin vefatın gerçekliğini kabul etmek ve hayata nasıl devam edeceği üzerine düşünmekten geçer. Psikoterapi, bu evreye girmeyi kolaylaştırabilir. “O her vakit anılarımda yaşayacak; birlikte onca hoş yılı paylaştığımız için şanslıyım”, “Yapacağım hiç bir şey aslına bakarsan bu vefatı durdurmayacaktı, benim bir hatam yok.”