bir epey ruhsal bozukluk üzere anksiyete bozukluğunun da tam olarak sebebi anlaşılamamaktadır. Birtakım şahıslarda hayli gerilimli ve travmatik bir olay daha sonrası gelişebildiği üzere kimi bireylerde de sebep olmaksızın ortaya çıkabilir.
Anksiyete bozukluklarına niye olabilecek risk faktörleri içinde; çevresel gerilim faktörleri, genetik yatkınlıklar, öbür hastalıklara bağlı komplikasyolar, beyin kimyasındaki düzensizlikler yani nörobiyolojik faktörler, tecrübeler bilhassa de travmatik tecrübeler, kişilik özellikleri ve bireyin mizacı yer almaktadır.
Ankisyete Bozukluğu yol açar? Anksiyetenin niçinleri Nelerdir? Asıl Kaynağı Nedir?
Bu soruların karşılığı yani; anksiyete bozukluğunun asıl sebebinin ne olduğu tam olarak bilinmemektedir. Anksiyete bir epeyce farklı sebeple ortaya çıkabilmektedir, lakin genel manada birden çok stresörün (stres veren şey) bir ortaya gelmesi ile meydana gelmektedir. Bilim dünyası ise muhtemel iki niye üzerinde durmaktadır. Birincisi genetik yatkınlık, ikincisi ise travmatik hayat olayları. bununla birlikte yapılan araştırmalar; çocukluk çağında ortaya çıkan anksiyete (kaygı) bozukluklarında hem genetik birebir vakitte çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığını ortaya koymaktadır. Araştırmacılar bilhassa de erken yaşta yaşanan travmatik olayların, bireylerin dehşet sürece düzeneklerinde hassasiyete niye olurak gerilim tetikleyicilerine karşı çok hassas hale gelmelerine yol açtığını belirtiyor.
Anksiyete; çoklukla bireyin farkına varamayacağı ya da farkına varmakta zorlanacağı palavralarla, bireyi git gide bir kısır döngünün içine hapsetmeye çalışır ve üzülerek söylemeliyim ki anksiyete bunu hiç zorlanmadan başarabilmektedir. Bireyin bilhassa de genetik yatkınlığı varsa; yaşadığı rastgele bir travmatik olay bu yatkınlığı ortaya çıkarmaktadır. Meydana gelen ilgili travmatik olay, bireyi dünyanın inançlı bir yer olmadığına inandırırsa işte tam da o sırada anksiyete başlamış demektir.
Anksiyete kalıtsal bir hastalık olarak tanımlanmasa da genetik yatkınlık yukarda da bahsetmiş olduğum üzere risk faktörleri içinde yer almaktadır. Tabi ki bireylerin genetik yatkınlıklarının olması kesinlikle anksiyete bozukluğu geliştirecekleri manasına gelmez, gelmemelidir. Bu açıdan baktığımızda öbür bir faktör olan çevrsel faktörlerin tesiri inkar edilemez seviyededir. Anksiyete bozukluklarında, familyada rastgele bir bireyin rastgele bir anksiyete bozukluğuna sahip olmasının familyadaki başka bireylerde benzeri bozuklukların gelişmesine tesir etme oranı %30-67 ortası olduğu yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir. Bireylerin gen yapılarındaki fazlaca küçük değişikliklerin bile anksiyete bozukluğuna yatkınlığı arttırdığı bir daha yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur. Bu genlerin bir kısmı gerilim hormonu regülasyonuyla alakalıdır.
bir daha yapılan araştırmalar anksiyete bozukluğu niçinlerinden bir ötekini de şöyle açıklamaktadır. Bireyin biyolojisinde, metabolizmasında birtakım tıbbi meseleler varsa bunlar anksiyetenin sebepleri içinde yer alır yahut anksiyetenin oluşmasına katkı sağlar. Yani bu tıbbi sıkıntılar; bireyin alt bilişinde birtakım senaryoların oluşumunda bir yapı taşı olarak misyon görmektedir. Bilhassa de senaryoların yükte olan ana bildirileri şunlardır. Birincisi anksiyetenin vazgeçilmez senaryolarından biri olan “dünya inançlı bir yer değildir” senaryosudur. İkincisi ise; “her an başıma berbat bir şey gelebilir” senaryosudur. Dikkat ederseniz bu ikisi de birer niyettir, his değildir.
Anksiyeteye niye Olabilecek Tıbbi Durumlar Nelerdir?
Şayet bireyin;
-Kalp hastalıkları,
-Depresyonu,
-Diyabeti,
-Uyku meseleleri,
-Yeme sorunları,
-Kronik ağrıları,
-Bağımlılığı yahut yoksunluğu,
-Solunum sorunları örneğin astımı,
-Tiroid sorunları mesela hipertiroidi,
-Kanseri vb,
sıkıntıları varsa; birey öteki insanlara bakılırsa anksiyeteyi daha kolay bir biçimde gerçekleştirmektedir. Alt bilişlerinde şu biçimde bir senaryo geçebilir; “daha öncesinden şu biçimde şöyleki bir hastalığım olmuştu, pekala ya yine birebir hastalığı yaşarsam?” Birey bu biçimde bir niyet ile adım adım anksiyete sarmalının içine girebilmektedir. bununla birlikte bireyin kronik gerilimi, kronik bir sıhhat sorunu, menopozu mevcut ise yahut üsttekilere misal önemli bir hastalık geçirmişse ve de konutta uzunca bir süre bir hasta ile ilgilenmişse tıpkı biçimde bunlar da anksiyeteye sebep olabilmektedir. Geçmiş tecrübesi değil de hali hazırda fizikî bir hastalığı yahut şikayeti mevcut ise bunlar da anksiyete oluşturabilmektedir. Bunun için bu tip rahatsızlıkların tespit edilmesi ve giderilmesi gerekir. Aksi biçimde anksiyete ve fizikî rahatsızlık birbirini tetikleyebilir ve ortasından çıkılması sahiden sıkıntı olan bir duruma dönüşebilir.
Anksiyete bozukluğu bayanlarda mı yoksa erkeklerde mi daha fazlaca rastlanır?
Anksiyete bozukluğu risk faktörleri içinde “kadın” olmayı göstermek mümkün. Çünkü istatistiklere nazaran, anksiyete bozuklukları bayanlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Boşanmış yahut dul olmak da iki cins için de risk faktörüdür.
Anksiyetede Çevresel Risk Faktörleri Nelerdir?
NOT: Anksiyete ile ilgili yazdığım bu makalem ile bir arada üçüncü makalem oluyor. Daha evvelki birinci makalem anksiyetenin ne demek olduğu ile ilgili bir makale idi. İkinci makalem ise anksiyete bozukluğu belirtilerinin neler olduğu ile ilgiliydi. Bu makalemdilk evvel, öteki iki makalemi kesinlikle okumanızı öneririm.
Anksiyete bozukluklarına niye olabilecek risk faktörleri içinde; çevresel gerilim faktörleri, genetik yatkınlıklar, öbür hastalıklara bağlı komplikasyolar, beyin kimyasındaki düzensizlikler yani nörobiyolojik faktörler, tecrübeler bilhassa de travmatik tecrübeler, kişilik özellikleri ve bireyin mizacı yer almaktadır.
Ankisyete Bozukluğu yol açar? Anksiyetenin niçinleri Nelerdir? Asıl Kaynağı Nedir?
Bu soruların karşılığı yani; anksiyete bozukluğunun asıl sebebinin ne olduğu tam olarak bilinmemektedir. Anksiyete bir epeyce farklı sebeple ortaya çıkabilmektedir, lakin genel manada birden çok stresörün (stres veren şey) bir ortaya gelmesi ile meydana gelmektedir. Bilim dünyası ise muhtemel iki niye üzerinde durmaktadır. Birincisi genetik yatkınlık, ikincisi ise travmatik hayat olayları. bununla birlikte yapılan araştırmalar; çocukluk çağında ortaya çıkan anksiyete (kaygı) bozukluklarında hem genetik birebir vakitte çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığını ortaya koymaktadır. Araştırmacılar bilhassa de erken yaşta yaşanan travmatik olayların, bireylerin dehşet sürece düzeneklerinde hassasiyete niye olurak gerilim tetikleyicilerine karşı çok hassas hale gelmelerine yol açtığını belirtiyor.
Anksiyete; çoklukla bireyin farkına varamayacağı ya da farkına varmakta zorlanacağı palavralarla, bireyi git gide bir kısır döngünün içine hapsetmeye çalışır ve üzülerek söylemeliyim ki anksiyete bunu hiç zorlanmadan başarabilmektedir. Bireyin bilhassa de genetik yatkınlığı varsa; yaşadığı rastgele bir travmatik olay bu yatkınlığı ortaya çıkarmaktadır. Meydana gelen ilgili travmatik olay, bireyi dünyanın inançlı bir yer olmadığına inandırırsa işte tam da o sırada anksiyete başlamış demektir.
Anksiyete kalıtsal bir hastalık olarak tanımlanmasa da genetik yatkınlık yukarda da bahsetmiş olduğum üzere risk faktörleri içinde yer almaktadır. Tabi ki bireylerin genetik yatkınlıklarının olması kesinlikle anksiyete bozukluğu geliştirecekleri manasına gelmez, gelmemelidir. Bu açıdan baktığımızda öbür bir faktör olan çevrsel faktörlerin tesiri inkar edilemez seviyededir. Anksiyete bozukluklarında, familyada rastgele bir bireyin rastgele bir anksiyete bozukluğuna sahip olmasının familyadaki başka bireylerde benzeri bozuklukların gelişmesine tesir etme oranı %30-67 ortası olduğu yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir. Bireylerin gen yapılarındaki fazlaca küçük değişikliklerin bile anksiyete bozukluğuna yatkınlığı arttırdığı bir daha yapılan araştırmalarla ortaya konmuştur. Bu genlerin bir kısmı gerilim hormonu regülasyonuyla alakalıdır.
bir daha yapılan araştırmalar anksiyete bozukluğu niçinlerinden bir ötekini de şöyle açıklamaktadır. Bireyin biyolojisinde, metabolizmasında birtakım tıbbi meseleler varsa bunlar anksiyetenin sebepleri içinde yer alır yahut anksiyetenin oluşmasına katkı sağlar. Yani bu tıbbi sıkıntılar; bireyin alt bilişinde birtakım senaryoların oluşumunda bir yapı taşı olarak misyon görmektedir. Bilhassa de senaryoların yükte olan ana bildirileri şunlardır. Birincisi anksiyetenin vazgeçilmez senaryolarından biri olan “dünya inançlı bir yer değildir” senaryosudur. İkincisi ise; “her an başıma berbat bir şey gelebilir” senaryosudur. Dikkat ederseniz bu ikisi de birer niyettir, his değildir.
Anksiyeteye niye Olabilecek Tıbbi Durumlar Nelerdir?
Şayet bireyin;
-Kalp hastalıkları,
-Depresyonu,
-Diyabeti,
-Uyku meseleleri,
-Yeme sorunları,
-Kronik ağrıları,
-Bağımlılığı yahut yoksunluğu,
-Solunum sorunları örneğin astımı,
-Tiroid sorunları mesela hipertiroidi,
-Kanseri vb,
sıkıntıları varsa; birey öteki insanlara bakılırsa anksiyeteyi daha kolay bir biçimde gerçekleştirmektedir. Alt bilişlerinde şu biçimde bir senaryo geçebilir; “daha öncesinden şu biçimde şöyleki bir hastalığım olmuştu, pekala ya yine birebir hastalığı yaşarsam?” Birey bu biçimde bir niyet ile adım adım anksiyete sarmalının içine girebilmektedir. bununla birlikte bireyin kronik gerilimi, kronik bir sıhhat sorunu, menopozu mevcut ise yahut üsttekilere misal önemli bir hastalık geçirmişse ve de konutta uzunca bir süre bir hasta ile ilgilenmişse tıpkı biçimde bunlar da anksiyeteye sebep olabilmektedir. Geçmiş tecrübesi değil de hali hazırda fizikî bir hastalığı yahut şikayeti mevcut ise bunlar da anksiyete oluşturabilmektedir. Bunun için bu tip rahatsızlıkların tespit edilmesi ve giderilmesi gerekir. Aksi biçimde anksiyete ve fizikî rahatsızlık birbirini tetikleyebilir ve ortasından çıkılması sahiden sıkıntı olan bir duruma dönüşebilir.
Anksiyete bozukluğu bayanlarda mı yoksa erkeklerde mi daha fazlaca rastlanır?
Anksiyete bozukluğu risk faktörleri içinde “kadın” olmayı göstermek mümkün. Çünkü istatistiklere nazaran, anksiyete bozuklukları bayanlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir. Boşanmış yahut dul olmak da iki cins için de risk faktörüdür.
Anksiyetede Çevresel Risk Faktörleri Nelerdir?
Hudutlu ekonomik kaynaklara sahip olmak,
Okul, iş yeri, aile ve toplumsal ortamdaki sorunlar,
İlgi sorunları,
Mesken içi çatışma ve uyumsuzluk,
Telaşlı, çok muhafazacı, denetimci ve eleştirel ebeveynler tarafınca büyütülmüş olanlar,
Çocukluk çağında başlayan utangaçlık, çekingenlik, negatif his eğilimleri davranışlarında tutukluk olanlar,
Çocukluk çağından itibaren gerilimli hayat olaylarına maruz kalanlar,
Çocukluk çağı travmaları yaşayanlar,
Çocuklukta kronik gerilim yaşayanlar,
Cinsel, fizikî ya da duygusal istismara uğrayanlar,
Erken yaşta ebeveyn kaybı ya da anne babalarla yaşanan erken ayrılık/terk edilme üzere durumlara maruz kalanlar,
Etrafından daima olumsuz reaksiyonlar alan ve sindirilmiş kişilikler,
Yabancılardan çekinen, kendini geri çeken, bağlantı kurmayanlar,
Özgüven eksikliği, alay konusu olma üzere olumsuz kanılara sahip olanlar,
Baskı altında olduğunu hisseden bireyler,
Kendini kıymetsiz hissedenler,
Doğal afet yaşayanlar,
Büyük çaplı kaza yaşayanlar,
Sevdiği birini kaybedenler,
Sevilme hissini hissetmeyenler,
Geçmişte imtihan korkusu yaşayanlar,
Travma tesiri oluşturan bir olay yaşayan yahut şahit olanlar,
Ağır bir ameliyat geçirenler,
Kendisinin ve sevdiklerinin sıhhatini çok biçimde düşünenler,
NOT: Anksiyete ile ilgili yazdığım bu makalem ile bir arada üçüncü makalem oluyor. Daha evvelki birinci makalem anksiyetenin ne demek olduğu ile ilgili bir makale idi. İkinci makalem ise anksiyete bozukluğu belirtilerinin neler olduğu ile ilgiliydi. Bu makalemdilk evvel, öteki iki makalemi kesinlikle okumanızı öneririm.