Toplum ortasında giderek artmaya başlayan borderline kişilik bozukluğu nedir, en epeyce kimlerde görülür ve tedavisi nasıl yapılır üzere soruların cevaplanacağı bu yazıda bununla birlikte borderline kişilik bozukluğuna sahip bireylerle nasıl toplumsal münasebetler kurabileceği de anlatılmaktadır.
Borderline kişilik bozukluğunun toplum ortasındaki yaygınlığı %2-3 olarak bilinmektedir. Borderline ‘’sınır’’ manasına gelmektedir bu yüzden sonda kişilik bozukluk ismini da alabilmektedir. Birey etrafındaki bireylere karşı istikrarlı olmayan his ve davranışlar gösterir. Borderline kişilik bozukluğu ya da sonda kişilik bozukluğu daha hayli bayanlarda görülmektedir bilhassa kendilerini çoğunlukla boşluktaymış üzere hissetmekte ve bu boşluğu doldurmaya çalışmaktadır. Buradaki boşluk özellikle münasebetler üzerinden doldurulmaya çalışılmaktadır ötürüsıyla terk edilme, sevilmeme ya da dışlanma durumlarında şahıslar olağanın epey daha üstünde reaksiyonlar vermeye başlamaktadır. Bu reaksiyonlar çoğunlukla öfkeyle verilir ve kişinin kendisine ziyan vermesi istikametindedir. Hudut kişilik bozukluğuna sahip bireyler neredeyse bütün hislerini uçlarda yaşamaktadır. Öfke üzere sevme hisleri da çoka giden iki uçta yer almaktadır. Kişinin hem hisleri birebir vakitte davranışları çoğunlukla değişkenlik göstermektedir. Örneğin, bireyin kimi vakit yakın arkadaşı kendisi için dünyanın en yeterli insanı olabiliyorken, kırıldığı ya da sevilmediğini düşündüğü anlarda arkadaşı için dünyanın en berbat insanı olduğunu düşünebilmektedir.
Borderline Kişilik Bozukluğu Teşhis Ölçütleri
1) Kimlik karmaşası
2) Gözünde çok büyütme ve yerin tabanına sokma uçları içinde giden, tutarsız ve gergin bireyler ortası münasebetler
3) Kendine berbatlığı dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, husus berbata kullanması, inançsız araç kullanma vb.)
4) Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca uğraş gösterme
5) Uygunsuz ağır öfke, öfke kontrolünde kuvvetlik
6) Duygulanımda tutarsızlık
7) Süreğen bir boşluk duygusu
8) bir dahaleyici intihar davranışları, teşebbüsleri ya da göz korkutmalar
9) Zorlanmayla bağlı gelip süreksiz kuşkucu kanılar ya da ağır çözülme belirtileri.
Kendine Ziyan Veren Davranışlar
Borderline Kişilik Bozukluğunun Sebepleri:
Yapılan araştırmalar kararı, hudutta kişilik bozukluğu sebepleri içinde çocukluk çağındaki cinsel ya da duygusal istismar olduğu görülmüştür. Araştırmalara göre, anne-babanın boşanmış olması, ebeveynlerinden yeteri kadar ilgi gorememe de borderline kişilik bozukluğuna kıymetli ölçü de taban hazırlamaktadır. Hudutta kişilik bozukluğun, bireyin kişiliğini yapılandırmaya başladığı gelişim basamaklarıyla bilhassa irtibatlıdır. 0-2 yaş periyodunun 16 ve 24. aylar içinde bebeğin anniçin ayrışma ve kişiselleşme sürecinde başa çıkamayacağı hislerle bırakılması ile oluştuğu bilinmektedir. Örneğin, annenin (bakım verenin) tutarsız davranışları, küsme ya da hatalı hissettirme davranışları, ihmal ya da işgal etme üzere bebeğin başa çıkamayacağı hisleri yaşatmak. Çocuğa anne haricinde öteki birinin bakım vermesi ya da birden çok kişinin bakım vermesi de borderline kişilik bozukluğuna yer hazırlayan öteki sebepler içindedır. Tüm bu sebeplerden dolayı bebekte bütünleşememiş bir kendilik algısı oluşmaya başlar. Siyahlar ve beyazlar birleştirilemez ve dünya iyi-kötü üzere uçlarda yaşanılacak bir hal almaya başlar. Siyahlar ve beyazların olduğu bir dünya algısı (fazlaca sevmek- hayli nefret etmek, fazlaca yemek, epey az yemek vs.) kişinin ruhsal ve fizikî olarak sağlıklı yaşayabilmenin önünde büyük bir mahzur olarak yer alır. ötürüsıyla grilere her vakit muhtaçlık vardır…
Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler çoğunlukla kaybetme korkusu yaşamaktadırlar. Yaşadıkları rastgele bir durumdan ötürü kendilerini suçlamaya eğilimi olduklarından ötürü, bu duyguyu bastırabilmek ismine karşısındaki bireyleri suçlama davranışlarında bulunurlar lakin özünde kendilerini çoğunlukla hatalı hissetmektedirler. Bilhassa değersizlik hissinin vermiş olduğu hüzünle bedel gorebilmek ismine fedakâr davranışlarda bulunurlar. en çok sevilmeye olan muhtaçlıkları, borderline şahısların davranışlarını belirlemede kıymetli bir yere sahiptir. Örneğin, eksiksiz olduklarında sevildiğini düşündüklerinde mükemmeliyetçi davranışlarını devam ettirmektedirler. Hudutta kişilik bozukluğunun en hayli hissettiği hisler içinden bir başkası de bağımlılıktır. Bağımlılık daha fazlaca hayatlarında ehemmiyet verdikleri şahıslara karşı olmaktadır. ötürüsıyla terk edilmek demek aslında borderline bir kişi için yok olmaktır.
Borderline Kişilik Bozukluğunun Tedavisi:
Psikoterapiye gelen danışanların büyük bir kısmını borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler oluşturmaktadır. Psikoterapiye daha epey bağ sorunları ile gelmektedirler. Bağlantı sorunları ile gelen danışanların büyük bir kısmı depresif ve kızgın hissetmektedirler. Örneğin, partnerinden yeni ayrılmış kişinin terapide partnerini öldürmek istediğine dair ağır öfkesi görülebilmektedir. Sonda kişilik bozukluğu olan bireylerin bağlarını ve kendi ruhsal sıhhatini bozacağı bir epey davranış örüntüleri vardır. Örneğin küsmek, saldırmak (fiziksel ya da sözel olarak), kendini acındırma (ağlamak, yemek yememek, uzun saatler uyumak), cinsellik, alkol, intihar, dürtüsel davranışlar, sevgiyi test etme ve terk edilme (kimi vakit danışanlar ne kadar sevildiğini bakılırsabilmek ve bunu test edebilmek için kontakta olduğu kişi terk ederek ya da küserek bunu test etmeye çalışmaktadır), kendine ziyan veren davranışlar vs.
Psikoterapide danışanın bütün davranışları ve hisleri ele alınır. Terapist danışanın makûs hislerle baş edebilmesine yardımcı olarak hislerini özelleştirmeye çalışır. Çocukluktaki travmalar terapide ele alınarak kişi üzerinde kalmış berbat tesirleri optimize etmeye çalışılır. Borderline bozukluğuna sahip bireyler günlük hayatta bir fazlaca sorunla uğraşmak zorunda kalabilirler. Terapist danışanın gerilimle baş edebilme maharetlerini arttırmayı hedefleyerek günlük hayattan daha doyum almasına yardımcı olur. Kimi hisler yalnızca hissedilir ancak sözlere dökülemez. Terapist danışanın hislerini anlayarak, etiketleyerek danışanın da kendisini daha uygun anlamasına, hislerine dokunabilmesine ve kendisini daha uygun tanımasına yardımcı olmaktadır. İnsan beyni his ile yeniden öğrenebilmektedir. Danışanın terapistiyle kuracağı sağlıklı bir münasebet danışanı büyük oranda tedavi etmektedir. Terapiler ilerledikçe danışanın omurundaki siyahlar ve beyazlar azalmaya başlar. Grileri yaşamaya başlayan danışan ise başka sağlıklı bireyler üzere hayattan epey daha keyif ve doyum almaya başlamaktadır. Terapiyle birlikte kendisine ziyan veren davranışları azaltarak hislerini anlamaya ve onları o nasıl yatıştırabileceğini kavramaya başlamaktadır.
Borderline kişilik bozukluğunun toplum ortasındaki yaygınlığı %2-3 olarak bilinmektedir. Borderline ‘’sınır’’ manasına gelmektedir bu yüzden sonda kişilik bozukluk ismini da alabilmektedir. Birey etrafındaki bireylere karşı istikrarlı olmayan his ve davranışlar gösterir. Borderline kişilik bozukluğu ya da sonda kişilik bozukluğu daha hayli bayanlarda görülmektedir bilhassa kendilerini çoğunlukla boşluktaymış üzere hissetmekte ve bu boşluğu doldurmaya çalışmaktadır. Buradaki boşluk özellikle münasebetler üzerinden doldurulmaya çalışılmaktadır ötürüsıyla terk edilme, sevilmeme ya da dışlanma durumlarında şahıslar olağanın epey daha üstünde reaksiyonlar vermeye başlamaktadır. Bu reaksiyonlar çoğunlukla öfkeyle verilir ve kişinin kendisine ziyan vermesi istikametindedir. Hudut kişilik bozukluğuna sahip bireyler neredeyse bütün hislerini uçlarda yaşamaktadır. Öfke üzere sevme hisleri da çoka giden iki uçta yer almaktadır. Kişinin hem hisleri birebir vakitte davranışları çoğunlukla değişkenlik göstermektedir. Örneğin, bireyin kimi vakit yakın arkadaşı kendisi için dünyanın en yeterli insanı olabiliyorken, kırıldığı ya da sevilmediğini düşündüğü anlarda arkadaşı için dünyanın en berbat insanı olduğunu düşünebilmektedir.
Borderline Kişilik Bozukluğu Teşhis Ölçütleri
1) Kimlik karmaşası
2) Gözünde çok büyütme ve yerin tabanına sokma uçları içinde giden, tutarsız ve gergin bireyler ortası münasebetler
3) Kendine berbatlığı dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, husus berbata kullanması, inançsız araç kullanma vb.)
4) Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca uğraş gösterme
5) Uygunsuz ağır öfke, öfke kontrolünde kuvvetlik
6) Duygulanımda tutarsızlık
7) Süreğen bir boşluk duygusu
8) bir dahaleyici intihar davranışları, teşebbüsleri ya da göz korkutmalar
9) Zorlanmayla bağlı gelip süreksiz kuşkucu kanılar ya da ağır çözülme belirtileri.
Kendine Ziyan Veren Davranışlar
Çok yemek yeme
Çok alkol kullanması
Husus kullanması
Fizikî olarak kendine ziyan verme (faça atmak, tehlikeli aktiviteleri yapma)
Kısa müddet içerisinde birden çok ya da farklı şahıslarla bir fazlaca sefer cinsel münasebete girme
Sık sık saçlarını kestirme, rengini değiştirme vs.
Çoka kaçan alışverişler
Süratli araç kullanma
Borderline Kişilik Bozukluğunun Sebepleri:
Yapılan araştırmalar kararı, hudutta kişilik bozukluğu sebepleri içinde çocukluk çağındaki cinsel ya da duygusal istismar olduğu görülmüştür. Araştırmalara göre, anne-babanın boşanmış olması, ebeveynlerinden yeteri kadar ilgi gorememe de borderline kişilik bozukluğuna kıymetli ölçü de taban hazırlamaktadır. Hudutta kişilik bozukluğun, bireyin kişiliğini yapılandırmaya başladığı gelişim basamaklarıyla bilhassa irtibatlıdır. 0-2 yaş periyodunun 16 ve 24. aylar içinde bebeğin anniçin ayrışma ve kişiselleşme sürecinde başa çıkamayacağı hislerle bırakılması ile oluştuğu bilinmektedir. Örneğin, annenin (bakım verenin) tutarsız davranışları, küsme ya da hatalı hissettirme davranışları, ihmal ya da işgal etme üzere bebeğin başa çıkamayacağı hisleri yaşatmak. Çocuğa anne haricinde öteki birinin bakım vermesi ya da birden çok kişinin bakım vermesi de borderline kişilik bozukluğuna yer hazırlayan öteki sebepler içindedır. Tüm bu sebeplerden dolayı bebekte bütünleşememiş bir kendilik algısı oluşmaya başlar. Siyahlar ve beyazlar birleştirilemez ve dünya iyi-kötü üzere uçlarda yaşanılacak bir hal almaya başlar. Siyahlar ve beyazların olduğu bir dünya algısı (fazlaca sevmek- hayli nefret etmek, fazlaca yemek, epey az yemek vs.) kişinin ruhsal ve fizikî olarak sağlıklı yaşayabilmenin önünde büyük bir mahzur olarak yer alır. ötürüsıyla grilere her vakit muhtaçlık vardır…
Borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler çoğunlukla kaybetme korkusu yaşamaktadırlar. Yaşadıkları rastgele bir durumdan ötürü kendilerini suçlamaya eğilimi olduklarından ötürü, bu duyguyu bastırabilmek ismine karşısındaki bireyleri suçlama davranışlarında bulunurlar lakin özünde kendilerini çoğunlukla hatalı hissetmektedirler. Bilhassa değersizlik hissinin vermiş olduğu hüzünle bedel gorebilmek ismine fedakâr davranışlarda bulunurlar. en çok sevilmeye olan muhtaçlıkları, borderline şahısların davranışlarını belirlemede kıymetli bir yere sahiptir. Örneğin, eksiksiz olduklarında sevildiğini düşündüklerinde mükemmeliyetçi davranışlarını devam ettirmektedirler. Hudutta kişilik bozukluğunun en hayli hissettiği hisler içinden bir başkası de bağımlılıktır. Bağımlılık daha fazlaca hayatlarında ehemmiyet verdikleri şahıslara karşı olmaktadır. ötürüsıyla terk edilmek demek aslında borderline bir kişi için yok olmaktır.
Borderline Kişilik Bozukluğunun Tedavisi:
Psikoterapiye gelen danışanların büyük bir kısmını borderline kişilik bozukluğuna sahip bireyler oluşturmaktadır. Psikoterapiye daha epey bağ sorunları ile gelmektedirler. Bağlantı sorunları ile gelen danışanların büyük bir kısmı depresif ve kızgın hissetmektedirler. Örneğin, partnerinden yeni ayrılmış kişinin terapide partnerini öldürmek istediğine dair ağır öfkesi görülebilmektedir. Sonda kişilik bozukluğu olan bireylerin bağlarını ve kendi ruhsal sıhhatini bozacağı bir epey davranış örüntüleri vardır. Örneğin küsmek, saldırmak (fiziksel ya da sözel olarak), kendini acındırma (ağlamak, yemek yememek, uzun saatler uyumak), cinsellik, alkol, intihar, dürtüsel davranışlar, sevgiyi test etme ve terk edilme (kimi vakit danışanlar ne kadar sevildiğini bakılırsabilmek ve bunu test edebilmek için kontakta olduğu kişi terk ederek ya da küserek bunu test etmeye çalışmaktadır), kendine ziyan veren davranışlar vs.
Psikoterapide danışanın bütün davranışları ve hisleri ele alınır. Terapist danışanın makûs hislerle baş edebilmesine yardımcı olarak hislerini özelleştirmeye çalışır. Çocukluktaki travmalar terapide ele alınarak kişi üzerinde kalmış berbat tesirleri optimize etmeye çalışılır. Borderline bozukluğuna sahip bireyler günlük hayatta bir fazlaca sorunla uğraşmak zorunda kalabilirler. Terapist danışanın gerilimle baş edebilme maharetlerini arttırmayı hedefleyerek günlük hayattan daha doyum almasına yardımcı olur. Kimi hisler yalnızca hissedilir ancak sözlere dökülemez. Terapist danışanın hislerini anlayarak, etiketleyerek danışanın da kendisini daha uygun anlamasına, hislerine dokunabilmesine ve kendisini daha uygun tanımasına yardımcı olmaktadır. İnsan beyni his ile yeniden öğrenebilmektedir. Danışanın terapistiyle kuracağı sağlıklı bir münasebet danışanı büyük oranda tedavi etmektedir. Terapiler ilerledikçe danışanın omurundaki siyahlar ve beyazlar azalmaya başlar. Grileri yaşamaya başlayan danışan ise başka sağlıklı bireyler üzere hayattan epey daha keyif ve doyum almaya başlamaktadır. Terapiyle birlikte kendisine ziyan veren davranışları azaltarak hislerini anlamaya ve onları o nasıl yatıştırabileceğini kavramaya başlamaktadır.