Giriş
Çocukluk çağı travmaları, çocuğun bilişsel, zihinsel, duygusal ve fizikî gelişmenini olumsuz etkileyen yaşantılardır (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Tüm bu yaşantılar, birlikteinde fazlaca daha büyük bir yıkım getirerek çocuğun ileriki ömrüne olumsuz tesir eder. Çocukluğun erken periyotlarında bu üzere travmatik olaylara maruz kalmanın erişkin periyotta depresyon ve anksiyete başta olmak üzere kendine ziyan verme davranışı üzere fazlaca daha önemli boyutlarla bağlı olduğu çeşitli araştırmalarla ispatlanmıştır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012).
Çocukluk Çağı Travmaları Nelerdir ve Bu Travmalar birlikteinde Neler Getirir?
Çocuk istismarı; çocuğun bakımından sorumlu olan bireyin, çocuğun gelişmenini olumsuz etkileyen davranışları olarak tanımlanmaktadır. İstismar; fizikî, cinsel, duygusal istismar ve ihmal olarak dörde ayrılır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012). Fizikî istismar, çocuğun bir yetişkin tarafınca örselenmesi ve kaza dışı faydalanması iken cinsel istismar ise çocuğun cinsel eğilim için istismar edilmesi manasına gelmektedir. Çocukla erotik jargonla konuşmak yahut çocuğa cinsel içerikli bir sinema izletmek bu istismara örnek olarak verilebilir. Bir öbür istismar biçimi olan duygusal istismar ise tüm istismar çeşitleri ile bir ortada görülebilmektedir. Çocuğun ruhsal yeterli oluş halinin bozulması manasına gelen duygusal istismar, bununla birlikte en güç tespit edilen istismar çeşididir. Sözel tehditler ve çocuğa küçük düşürücü bir biçimde hitap kullanması duygusal istismara örnektir (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012). İhmal ise, bakımından sorumlu olan kişi tarafınca çocuğun, optimum ömür şartlarından eksik bırakılmasıdır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012).
Strese yol açan ömür olayları karşısında bireylerin duygusal yansılarını yönetmeleri çok zorlaşır. Bu durum da birlikteinde çeşitli psikopatolojik rahatsızlıkları getirir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Çocukluk çağı travmaları ve çocuğun yaşadığı makus anılar; çocuktaki gerilim yansılarını, hormonları ve hudut sistemini olumsuz etkileyerek, çocuğun erişkin yaşantısında epey daha baş edilmesi güç faktörü birlikteinde getirir. Yapılan çalışmalar kararında, çocukluk çağı travmalarının ileriki devirlerde yaşanan husus bağımlılığı, obsesif- kompulsif bozukluk ve anksiyete üzere daha birfazlaca psikopatolojik temelli hastalıkla alakalı olduğu saptanmıştır (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Ayrıyeten tüm bu olumsuz anılar; dürtüsellik, his düzenleme maharetleri, özsaygıda ve akademik başarıda düşüşü de birlikteinde getirir. Çocukluk çağı travmalarının yol açtığı sıhhat sorunları bunlarla da hudutlu değildir. Daima gerilim ortamındaki olumsuz anılar ileriki hayatta astım, koroner kalp rahatsızlığı, diyabet, inme üzere sıhhat meselelerine da niye olabilmektedir.
Çocukluk travmalarının uzun periyodik olması, çocukların bilişsel ve fizikî gelişimlerini olumsuz etkilemenin yanında hislerini düzenlemede zorlanmalarına ve içe kapanmalarına da niye olabilmektedir. His düzenleme kuvvetliğü yaşayan çocuklar hisleri manaya, his farkındalığı ve his denetiminde pek zorluk çekerler (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Bilhassa toplumsal yalıtılmışlık bu bireylerde sık rastlanan bir durumdur (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Erken çocukluk devrinde olumsuz yaşantılara maruz kalan çocuklar, yaşadıkları travmatik olayın hatalısı olarak kendilerini görürler. Bu üzere durumlarda en sık rastlanan şeylerden biri de çocuğun utangaçlık ve suçluluk duygusu hissetmesidir (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Bu berbat yaşantılar beyindeki amigdala aktivitesini bozar ve bu durum da çocukta daima bir tehdit algısı oluşmasına yol açar (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Bu da, durumu daha da zorlaştırarak çocuğun içe kapanma, ağır öfke ve saldırganlık sorunları yaşamasına yol açar. Travmaya maruz kalan çocuklar kendilerini daima tetikte hisseder ve her an berbat bir şey olacakmış üzere endişe içerisinde yaşarlar. Bu durumlardan dolayı çocuklarda panik atak krizlerinin görülme ihtimali ve mevt konusunda fikirler artar. Çocukluk çağı travmalarının niye olduğu bir öteki psikopatolojik rahatsızlık ise depresyon ve anksiyetedir. Üstte da açıklandıği üzere; depresif semptomlar ile his düzenleme içinde manalı bir bağın olduğu, çocukluk çağı travmalarına maruz kalan ve bunun bir kararı olarak his düzenlemede kuvvetlik yaşan bireylerin yaşadıkları zorlukların depresyonun ortaya çıkmasına taban hazırladığı çeşitli çalışmalarla ortaya konmuştur (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Bu durumda, olumsuz çocukluk yaşantılarına sahip olan bireylerin ileriki hayatlarında ağır bir depresyon hatta anksiyeteyle baş etmek zorunda kalmalarının tesadüf olmadığı ortadadır. Ayrıyeten depresyon; bireyde, değersizlik hissi, güçsüzlük, hissizlik ve fizyolojik fonksiyonlarda yavaşlamaya niye olduğu üzere birfazlaca fizikî hastalığı da birlikteinde getirebilir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020).
Kendine ziyan verme davranışı (KZVD); kasıtlı ve bir dahaleyici olarak vücudu tahrip etme davranışıdır. KZVD’nin son yirmi yılda arttığı ve ergenlik periyodunda epey daha sık ortaya çıktığı görülmektedir (Bakar Kahraman, B., & Kızılay Çankaya, P., 2020). hem de KZVD olan bireylerin daha yüksek oranda intihar niyetine maruz kaldıkları söylenebilir (Bakar Kahraman, B., & Kızılay Çankaya, P., 2020). KZVD’nin yaş aralığının tam olarak orta çocukluk periyodunda ortaya çıkması şüphesiz tesadüf değildir. Yapılan araştırmalar kararında çocukluk çağı travmalarının, intihar teşebbüsü ve kendine ziyan verme davranışlarıyla bağlı olduğu katılaşmıştır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012). Bilhassa cinsel istismarın kendine ziyan verme davranışı üzerinde epey büyük bir etkisinin olduğu söylenebilir (Bakar Kahraman, B., & Kızılay Çankaya, P., 2020). Bu durum; bizlere, KZVD ve çocukluk çağı travmaları içinde kuvvetli bir irtibatın olduğunu açıkça göstermektedir.
Çocukluk çağı travmaları içerisinde yer alan ihmal; cinsel, duygusal ve fizikî istismar kadar kıymetli ve yıkıcı tesirleri birlikteinde getiren bir istismar çeşididir. İhmal, yalnızca çocuğun bakım vereni tarafınca gelişimsel muhtaçlıklarının karşılanmaması manasına gelmemektedir. Çocuğun ebeveynlerinin evlilik sorunları, bu sorunla ilgili mesken içerisinde yaşanan çatışmalar ve çocuğun daima olarak çatışma yaşanan bir meskende hayatını sürdürmesi, ailede yaşanan maddi zorluklar, hastalık ve ebeveynin husus kullanması üzere durumlar da çocuk dikkatsizliğine dahildir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Ayrıyeten çocuğun, hislerinin önemsenmediği ve hiç bir şey tabir etmesine müsaade verilmediği ortamda yetişmesi ileriki ömrü için pek büyük bir tehdittir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). bu biçimde bir ortamda bırakın diğerlerine karşı öz-şefkat geliştirmesini, çocuğun kendisine bile öz-şefkat geliştirmesi çok zordur (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Bu üzere ortamlarda yetişen çocuklar; bir vakit daha sonra, ebeveynlerinin onlara karşı olumsuz olan tavırlarını örnek alarak kendilerine karşı olumsuz tavırlarla yaklaşıp vakit içinde da savunmacı, saldırgan ve kurban rolü üzere tavırlara sahip olmaya başlarlar (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Süreç boyunca bu ve buna emsal tavırlar artar ve bu travmatik tecrübeler, çocuğu olumsuz bir kimlik gelişmenine gerçek adım adım yaklaştırır.
elbet ki çocukluk çağı travmalarının hepsi ihmal ve istismardan ibaret değildir. Yaşanan savaşlar, göç ve zelzeleler de bu travmalara birer örnektir. Günümüzde milyonlarca çocuk hücum ve çatışma ortamlarının temiz kurbanları konumunda yer alırken bu şiddet aksiyonlarının çocukluk üzerinde yarattığı travmatik tesirler pek yıkıcıdır (Erden, G., & Gürdil, G., 2009). Savaş ve zelzele üzere olaylara tanıklık etmek erken periyottaki bir çocuk için çok zorlayıcı bir durumdur. Daima savaş ortamında büyüyen ya da bu sebepten dolayı ülkesini terk etmek zorunda kalan çocuklar da yaşadıkları travmanın tesiriyle ileriki ömürlerinde birfazlaca ruhsal sıkıntıyla baş etmek durumunda kalabilirler. (Helvacı, Çilek, F., G., & Hocaoğlu, Ç., 2018).
Çocukluk çağı travmalarının çocuğun üzerinde oluşturduğu yıkıcı etkiyi ortadan kaldırmak için uzun müddetli ve meşakkatli bir tedavi süreci izlenmelidir. Her şeydilk evvel; bu olumsuz yaşantıya maruz kalan çocuğun, olayla ilgili kendini suçlama fikri ve bu niyetin birlikteinde getirdiği olumsuz hislerin çalışılması gerekmektedir. Çocukluk çağı travmalarında kullanılan tedavi formlarına; EMDR, Travma Odaklı – BDT ve Psikoterapi örnek olarak verilebilir. EMDR; bireyin, maruz kaldığı travmayı kabullenerek belirlemesini, işlemesini ve çözümlemesini hedefleyen bir ruhsal tedavi tekniğidir. Travma Odaklı – BDT ise kısa müddetli ve yapılandırılmış bir tedavi metodudur. Bu tedavi usulünde; oturumlar evvel çocuk ve ebeveynle başka olarak gerçekleştirilmekte, sonrasındasında ise görüşmeler bir ortaya getirilmektedir (Karakaya, I., 2014). Psikoterapide ise; bir kadro teknikler kullanılarak, yaşanılan travmanın kişinin günlük hayatına tesirlerinin kökenine inmek ve şahsa meseleleri ile başa çıkmasında yardımcı olmak amaçlanır. Tüm bu tedavi yaklaşımları ile çocukluk çağında olumsuz ömür olaylarına sahip olan bireylerin ileriki hayatlarında travmanın getirdiği yıkıcı tesirlerle başa çıkmasına yardımcı olunarak bireylerin hayatlarına daha sağlam bir psikoloji ile devam etmeleri sağlanmaktadır.
Sonuç ve Öneriler
Sonuç olarak, çocukluk periyodunda travmatik olaylara maruz kalan bireylerin ileriki ömürlerinde, bu travmatik anıların olumsuz neticeleriyla müsabakaları kaçınılmazdır. hiç bir çocuk muhtaçlıklarının karşılanmadığı ve güçlü hayat anılarıyla dolu bir ortamda yaşamayı hak etmez. Her çocuk, başta ailesi olmak üzere etrafındaki insanlardan sevgi, hürmet ve paha bakılırsarek büyütülmelidir. Erken devirlerde maruz kalınan travmatik yaşantıların başta kimlik oluşumu olmak üzere, ileriki devirde; depresyon, anksiyete, husus bağımlılığı, toplumsal yalıtılmışlık ve bunun üzere biroldukça psikopatolojik rahatsızlık olarak kesinlikle bir gün bireyin karşısına çıkacağı unutulmamalıdır.
Mutlaka göz önünde bulundurulması gereken bir öteki nokta ise, travmatik olayların gerçekleşmesi durumunda travmanın tespit edilebilmesinin fazlaca büyük ehemmiyet taşıdığı gerçeğidir. Günümüzde yaşadığı olayın sorumlusu olarak kendini bakılırsan ve yaşadığı suçluluk hissinden dolayı başına gelen olayı lisana getiremeyen bir hayli çocuk bulunmaktadır. Bu çocukların tespit edilmesi konusunda bilhassa eğitimcilere büyük bir rol düşmektedir. Ayrıyeten okul ortamında çocukların hislerini söz edebilmeleri için uygun eğitimler çocuklara verilmeli ve travmatik bir olayla karşılaşan çocuğun rahat bir biçimde bunu tabir edebilmesi kanısı çocuklara yerleştirilmelidir. Esirgeyici sıhhat hizmetleri kapsamında gereken tedbirler alınmalı ve başta çocuk olmak üzere bireylere toplumsal dayanak sağlanmalıdır. (Helvacı, Çilek, F., G., & Hocaoğlu, Ç., 2018). Travmaya maruz kalan çocuğun ve bireyin, fizikî olarak takibinin yanı sıra ruhsal sıhhatinin takibi de kesinlikle yapılmalı ve gereken dayanak sağlanmalıdır. Her şeydilk evvel çocukluk çağı travmalarının gerçekleşmesini önlemeye yönelik adımlar atılmalı, gerçekleşmesi daha sonrasında ise hem çocukluk çağı birebir vakitte hayatın devamında olayın multidisipliner bir yaklaşımla ele alınarak çocuğa ve bireye dayanak sağlanması gerekmektedir (Helvacı, Çilek, F., G., & Hocaoğlu, Ç., 2018).
Çocukluk çağı travmaları, çocuğun bilişsel, zihinsel, duygusal ve fizikî gelişmenini olumsuz etkileyen yaşantılardır (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Tüm bu yaşantılar, birlikteinde fazlaca daha büyük bir yıkım getirerek çocuğun ileriki ömrüne olumsuz tesir eder. Çocukluğun erken periyotlarında bu üzere travmatik olaylara maruz kalmanın erişkin periyotta depresyon ve anksiyete başta olmak üzere kendine ziyan verme davranışı üzere fazlaca daha önemli boyutlarla bağlı olduğu çeşitli araştırmalarla ispatlanmıştır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012).
Çocukluk Çağı Travmaları Nelerdir ve Bu Travmalar birlikteinde Neler Getirir?
Çocuk istismarı; çocuğun bakımından sorumlu olan bireyin, çocuğun gelişmenini olumsuz etkileyen davranışları olarak tanımlanmaktadır. İstismar; fizikî, cinsel, duygusal istismar ve ihmal olarak dörde ayrılır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012). Fizikî istismar, çocuğun bir yetişkin tarafınca örselenmesi ve kaza dışı faydalanması iken cinsel istismar ise çocuğun cinsel eğilim için istismar edilmesi manasına gelmektedir. Çocukla erotik jargonla konuşmak yahut çocuğa cinsel içerikli bir sinema izletmek bu istismara örnek olarak verilebilir. Bir öbür istismar biçimi olan duygusal istismar ise tüm istismar çeşitleri ile bir ortada görülebilmektedir. Çocuğun ruhsal yeterli oluş halinin bozulması manasına gelen duygusal istismar, bununla birlikte en güç tespit edilen istismar çeşididir. Sözel tehditler ve çocuğa küçük düşürücü bir biçimde hitap kullanması duygusal istismara örnektir (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012). İhmal ise, bakımından sorumlu olan kişi tarafınca çocuğun, optimum ömür şartlarından eksik bırakılmasıdır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012).
Strese yol açan ömür olayları karşısında bireylerin duygusal yansılarını yönetmeleri çok zorlaşır. Bu durum da birlikteinde çeşitli psikopatolojik rahatsızlıkları getirir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Çocukluk çağı travmaları ve çocuğun yaşadığı makus anılar; çocuktaki gerilim yansılarını, hormonları ve hudut sistemini olumsuz etkileyerek, çocuğun erişkin yaşantısında epey daha baş edilmesi güç faktörü birlikteinde getirir. Yapılan çalışmalar kararında, çocukluk çağı travmalarının ileriki devirlerde yaşanan husus bağımlılığı, obsesif- kompulsif bozukluk ve anksiyete üzere daha birfazlaca psikopatolojik temelli hastalıkla alakalı olduğu saptanmıştır (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Ayrıyeten tüm bu olumsuz anılar; dürtüsellik, his düzenleme maharetleri, özsaygıda ve akademik başarıda düşüşü de birlikteinde getirir. Çocukluk çağı travmalarının yol açtığı sıhhat sorunları bunlarla da hudutlu değildir. Daima gerilim ortamındaki olumsuz anılar ileriki hayatta astım, koroner kalp rahatsızlığı, diyabet, inme üzere sıhhat meselelerine da niye olabilmektedir.
Çocukluk travmalarının uzun periyodik olması, çocukların bilişsel ve fizikî gelişimlerini olumsuz etkilemenin yanında hislerini düzenlemede zorlanmalarına ve içe kapanmalarına da niye olabilmektedir. His düzenleme kuvvetliğü yaşayan çocuklar hisleri manaya, his farkındalığı ve his denetiminde pek zorluk çekerler (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Bilhassa toplumsal yalıtılmışlık bu bireylerde sık rastlanan bir durumdur (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Erken çocukluk devrinde olumsuz yaşantılara maruz kalan çocuklar, yaşadıkları travmatik olayın hatalısı olarak kendilerini görürler. Bu üzere durumlarda en sık rastlanan şeylerden biri de çocuğun utangaçlık ve suçluluk duygusu hissetmesidir (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Bu berbat yaşantılar beyindeki amigdala aktivitesini bozar ve bu durum da çocukta daima bir tehdit algısı oluşmasına yol açar (Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., & Şafak Öztürk, C., 2018). Bu da, durumu daha da zorlaştırarak çocuğun içe kapanma, ağır öfke ve saldırganlık sorunları yaşamasına yol açar. Travmaya maruz kalan çocuklar kendilerini daima tetikte hisseder ve her an berbat bir şey olacakmış üzere endişe içerisinde yaşarlar. Bu durumlardan dolayı çocuklarda panik atak krizlerinin görülme ihtimali ve mevt konusunda fikirler artar. Çocukluk çağı travmalarının niye olduğu bir öteki psikopatolojik rahatsızlık ise depresyon ve anksiyetedir. Üstte da açıklandıği üzere; depresif semptomlar ile his düzenleme içinde manalı bir bağın olduğu, çocukluk çağı travmalarına maruz kalan ve bunun bir kararı olarak his düzenlemede kuvvetlik yaşan bireylerin yaşadıkları zorlukların depresyonun ortaya çıkmasına taban hazırladığı çeşitli çalışmalarla ortaya konmuştur (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Bu durumda, olumsuz çocukluk yaşantılarına sahip olan bireylerin ileriki hayatlarında ağır bir depresyon hatta anksiyeteyle baş etmek zorunda kalmalarının tesadüf olmadığı ortadadır. Ayrıyeten depresyon; bireyde, değersizlik hissi, güçsüzlük, hissizlik ve fizyolojik fonksiyonlarda yavaşlamaya niye olduğu üzere birfazlaca fizikî hastalığı da birlikteinde getirebilir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020).
Kendine ziyan verme davranışı (KZVD); kasıtlı ve bir dahaleyici olarak vücudu tahrip etme davranışıdır. KZVD’nin son yirmi yılda arttığı ve ergenlik periyodunda epey daha sık ortaya çıktığı görülmektedir (Bakar Kahraman, B., & Kızılay Çankaya, P., 2020). hem de KZVD olan bireylerin daha yüksek oranda intihar niyetine maruz kaldıkları söylenebilir (Bakar Kahraman, B., & Kızılay Çankaya, P., 2020). KZVD’nin yaş aralığının tam olarak orta çocukluk periyodunda ortaya çıkması şüphesiz tesadüf değildir. Yapılan araştırmalar kararında çocukluk çağı travmalarının, intihar teşebbüsü ve kendine ziyan verme davranışlarıyla bağlı olduğu katılaşmıştır (Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz Oflaz, S., 2012). Bilhassa cinsel istismarın kendine ziyan verme davranışı üzerinde epey büyük bir etkisinin olduğu söylenebilir (Bakar Kahraman, B., & Kızılay Çankaya, P., 2020). Bu durum; bizlere, KZVD ve çocukluk çağı travmaları içinde kuvvetli bir irtibatın olduğunu açıkça göstermektedir.
Çocukluk çağı travmaları içerisinde yer alan ihmal; cinsel, duygusal ve fizikî istismar kadar kıymetli ve yıkıcı tesirleri birlikteinde getiren bir istismar çeşididir. İhmal, yalnızca çocuğun bakım vereni tarafınca gelişimsel muhtaçlıklarının karşılanmaması manasına gelmemektedir. Çocuğun ebeveynlerinin evlilik sorunları, bu sorunla ilgili mesken içerisinde yaşanan çatışmalar ve çocuğun daima olarak çatışma yaşanan bir meskende hayatını sürdürmesi, ailede yaşanan maddi zorluklar, hastalık ve ebeveynin husus kullanması üzere durumlar da çocuk dikkatsizliğine dahildir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Ayrıyeten çocuğun, hislerinin önemsenmediği ve hiç bir şey tabir etmesine müsaade verilmediği ortamda yetişmesi ileriki ömrü için pek büyük bir tehdittir (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). bu biçimde bir ortamda bırakın diğerlerine karşı öz-şefkat geliştirmesini, çocuğun kendisine bile öz-şefkat geliştirmesi çok zordur (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Bu üzere ortamlarda yetişen çocuklar; bir vakit daha sonra, ebeveynlerinin onlara karşı olumsuz olan tavırlarını örnek alarak kendilerine karşı olumsuz tavırlarla yaklaşıp vakit içinde da savunmacı, saldırgan ve kurban rolü üzere tavırlara sahip olmaya başlarlar (Akcan, G., & Taşören, A. B., 2020). Süreç boyunca bu ve buna emsal tavırlar artar ve bu travmatik tecrübeler, çocuğu olumsuz bir kimlik gelişmenine gerçek adım adım yaklaştırır.
elbet ki çocukluk çağı travmalarının hepsi ihmal ve istismardan ibaret değildir. Yaşanan savaşlar, göç ve zelzeleler de bu travmalara birer örnektir. Günümüzde milyonlarca çocuk hücum ve çatışma ortamlarının temiz kurbanları konumunda yer alırken bu şiddet aksiyonlarının çocukluk üzerinde yarattığı travmatik tesirler pek yıkıcıdır (Erden, G., & Gürdil, G., 2009). Savaş ve zelzele üzere olaylara tanıklık etmek erken periyottaki bir çocuk için çok zorlayıcı bir durumdur. Daima savaş ortamında büyüyen ya da bu sebepten dolayı ülkesini terk etmek zorunda kalan çocuklar da yaşadıkları travmanın tesiriyle ileriki ömürlerinde birfazlaca ruhsal sıkıntıyla baş etmek durumunda kalabilirler. (Helvacı, Çilek, F., G., & Hocaoğlu, Ç., 2018).
Çocukluk çağı travmalarının çocuğun üzerinde oluşturduğu yıkıcı etkiyi ortadan kaldırmak için uzun müddetli ve meşakkatli bir tedavi süreci izlenmelidir. Her şeydilk evvel; bu olumsuz yaşantıya maruz kalan çocuğun, olayla ilgili kendini suçlama fikri ve bu niyetin birlikteinde getirdiği olumsuz hislerin çalışılması gerekmektedir. Çocukluk çağı travmalarında kullanılan tedavi formlarına; EMDR, Travma Odaklı – BDT ve Psikoterapi örnek olarak verilebilir. EMDR; bireyin, maruz kaldığı travmayı kabullenerek belirlemesini, işlemesini ve çözümlemesini hedefleyen bir ruhsal tedavi tekniğidir. Travma Odaklı – BDT ise kısa müddetli ve yapılandırılmış bir tedavi metodudur. Bu tedavi usulünde; oturumlar evvel çocuk ve ebeveynle başka olarak gerçekleştirilmekte, sonrasındasında ise görüşmeler bir ortaya getirilmektedir (Karakaya, I., 2014). Psikoterapide ise; bir kadro teknikler kullanılarak, yaşanılan travmanın kişinin günlük hayatına tesirlerinin kökenine inmek ve şahsa meseleleri ile başa çıkmasında yardımcı olmak amaçlanır. Tüm bu tedavi yaklaşımları ile çocukluk çağında olumsuz ömür olaylarına sahip olan bireylerin ileriki hayatlarında travmanın getirdiği yıkıcı tesirlerle başa çıkmasına yardımcı olunarak bireylerin hayatlarına daha sağlam bir psikoloji ile devam etmeleri sağlanmaktadır.
Sonuç ve Öneriler
Sonuç olarak, çocukluk periyodunda travmatik olaylara maruz kalan bireylerin ileriki ömürlerinde, bu travmatik anıların olumsuz neticeleriyla müsabakaları kaçınılmazdır. hiç bir çocuk muhtaçlıklarının karşılanmadığı ve güçlü hayat anılarıyla dolu bir ortamda yaşamayı hak etmez. Her çocuk, başta ailesi olmak üzere etrafındaki insanlardan sevgi, hürmet ve paha bakılırsarek büyütülmelidir. Erken devirlerde maruz kalınan travmatik yaşantıların başta kimlik oluşumu olmak üzere, ileriki devirde; depresyon, anksiyete, husus bağımlılığı, toplumsal yalıtılmışlık ve bunun üzere biroldukça psikopatolojik rahatsızlık olarak kesinlikle bir gün bireyin karşısına çıkacağı unutulmamalıdır.
Mutlaka göz önünde bulundurulması gereken bir öteki nokta ise, travmatik olayların gerçekleşmesi durumunda travmanın tespit edilebilmesinin fazlaca büyük ehemmiyet taşıdığı gerçeğidir. Günümüzde yaşadığı olayın sorumlusu olarak kendini bakılırsan ve yaşadığı suçluluk hissinden dolayı başına gelen olayı lisana getiremeyen bir hayli çocuk bulunmaktadır. Bu çocukların tespit edilmesi konusunda bilhassa eğitimcilere büyük bir rol düşmektedir. Ayrıyeten okul ortamında çocukların hislerini söz edebilmeleri için uygun eğitimler çocuklara verilmeli ve travmatik bir olayla karşılaşan çocuğun rahat bir biçimde bunu tabir edebilmesi kanısı çocuklara yerleştirilmelidir. Esirgeyici sıhhat hizmetleri kapsamında gereken tedbirler alınmalı ve başta çocuk olmak üzere bireylere toplumsal dayanak sağlanmalıdır. (Helvacı, Çilek, F., G., & Hocaoğlu, Ç., 2018). Travmaya maruz kalan çocuğun ve bireyin, fizikî olarak takibinin yanı sıra ruhsal sıhhatinin takibi de kesinlikle yapılmalı ve gereken dayanak sağlanmalıdır. Her şeydilk evvel çocukluk çağı travmalarının gerçekleşmesini önlemeye yönelik adımlar atılmalı, gerçekleşmesi daha sonrasında ise hem çocukluk çağı birebir vakitte hayatın devamında olayın multidisipliner bir yaklaşımla ele alınarak çocuğa ve bireye dayanak sağlanması gerekmektedir (Helvacı, Çilek, F., G., & Hocaoğlu, Ç., 2018).