Haydi gelin Fil kıssası ile öğrenilmiş çaresizliği konuşalım biraz..
Hindistan’da filleri yetiştirmek için, onları küçükken kalın bir zincirle bir kazığa bağlarlarmış. Tabi bu yavru filin zinciri koparabilmesi, kırabilmesi ya da kazığı söküp atabilmesi mümkün değildir. Küçük fil evvelce bundan kurtulmak için tüm gücüyle uğraşır, tekraren dener lakin kararı değiştiremez, özgürlüğüne kavuşamazmış.
yıllar geçip fil kocaman olur…
Bağlı olduğu kazığın ve zincirin onlarca katına gücü yetmeye başlar. Lakin fil asla bu biçimde bir teşebbüste bulunmaz. Zira o özgür olamayacağına inanmıştır. Artık kırılmayan şey, filin zinciri değil inancıdır. Bizler buna psikolojide öğrenilmiş çaresizlik diyoruz.
Pekala, nedir bu öğrenilmiş çaresizlik?
Kişinin göstermiş olduğu reaksiyonların sonuca ulaşmaması durumunda, kararı değiştiremeyeceğine karşı oluşan inanç ile gelen bir ruh hali durumudur. Kişi şayet fazlaca sayıda başarısızlık yaşadıysa; yeniden denese de, nasıl olsa olayların denetiminin kendisinde olmadığını, muvaffakiyete ulaşamayacağını düşünerek adım atma eğiliminde bulunmaz.
İnsan ömründe çaresiz kalınan durumların olması olağan olarak mümkün ve doğal bir durumdur. kimi vakit aşikâr konularda tahlil üretmek güç olabilir ya da kişi çaresiz kalabilme durumu içine girebilir. Fakat öğrenilmiş çaresizlikte; sahiden çaresiz olmadığımız biçimde fil öyküsünde de olduğu üzere çaresiz olduğumuzu zannederek, çözmek için bir şey yapmayarak başarısızlığı baştan kabul ederiz.
Bunun kararında da şahıslar de yaşama sevinci azalabilir, yalnızca mecburi olduğu işleri yapmaya başlarlar. bir daha şahıslarda özgüven eksikliği, düşünme ve algısında zayıflamalar yaşanabilmektedir. Ve artık öğrenilmiş çaresizlik içerisinde olan kimseler fizyolojik ve ruhsal olarak acıyı kabullenmeye başlarlar.
Öğrenilmiş çaresizliğin insanlarda oluşma niçinine; daima aşağılanmaya maruz kalma, insanlara olan itimat kaybı, olumsuz etraf şartları, travma, depresyon üzere ruhsal problemlerin olması, gerilimli konut ya da iş ortamının olması örnek olarak gösterebilir.
Öğrenilmiş çaresizliği yenebilmek için neler yapmalıyız söylemiş olduğinizi duyar üzereyim. ‘’bir daha yapamadın.’’ üzere suçlayıcı tenkitler yapılmamalı, Bireye üstesinden gelemeyeceği bakılırsavler verilmemeli, motive olması ve kendini başarılı hissetmesi sağlanmalı ve işinin başarısı takdir edilmelidir.
Son olarak filler öyküsü meselade de olduğu üzere; birilerinin, kendi çıkarlarına bakılırsa biçimlendirip kısıtladığı hayatının kendi denetiminde olmadığına seni inandırmasıdır…
Kısadan pay..
İster yaşadığımız toplum dâhilinde, ister ferdî manada, şunu asla unutmayalım, olur mu?
Çaresizseniz; DEVA sizsiniz!
Hindistan’da filleri yetiştirmek için, onları küçükken kalın bir zincirle bir kazığa bağlarlarmış. Tabi bu yavru filin zinciri koparabilmesi, kırabilmesi ya da kazığı söküp atabilmesi mümkün değildir. Küçük fil evvelce bundan kurtulmak için tüm gücüyle uğraşır, tekraren dener lakin kararı değiştiremez, özgürlüğüne kavuşamazmış.
yıllar geçip fil kocaman olur…
Bağlı olduğu kazığın ve zincirin onlarca katına gücü yetmeye başlar. Lakin fil asla bu biçimde bir teşebbüste bulunmaz. Zira o özgür olamayacağına inanmıştır. Artık kırılmayan şey, filin zinciri değil inancıdır. Bizler buna psikolojide öğrenilmiş çaresizlik diyoruz.
Pekala, nedir bu öğrenilmiş çaresizlik?
Kişinin göstermiş olduğu reaksiyonların sonuca ulaşmaması durumunda, kararı değiştiremeyeceğine karşı oluşan inanç ile gelen bir ruh hali durumudur. Kişi şayet fazlaca sayıda başarısızlık yaşadıysa; yeniden denese de, nasıl olsa olayların denetiminin kendisinde olmadığını, muvaffakiyete ulaşamayacağını düşünerek adım atma eğiliminde bulunmaz.
İnsan ömründe çaresiz kalınan durumların olması olağan olarak mümkün ve doğal bir durumdur. kimi vakit aşikâr konularda tahlil üretmek güç olabilir ya da kişi çaresiz kalabilme durumu içine girebilir. Fakat öğrenilmiş çaresizlikte; sahiden çaresiz olmadığımız biçimde fil öyküsünde de olduğu üzere çaresiz olduğumuzu zannederek, çözmek için bir şey yapmayarak başarısızlığı baştan kabul ederiz.
Bunun kararında da şahıslar de yaşama sevinci azalabilir, yalnızca mecburi olduğu işleri yapmaya başlarlar. bir daha şahıslarda özgüven eksikliği, düşünme ve algısında zayıflamalar yaşanabilmektedir. Ve artık öğrenilmiş çaresizlik içerisinde olan kimseler fizyolojik ve ruhsal olarak acıyı kabullenmeye başlarlar.
Öğrenilmiş çaresizliğin insanlarda oluşma niçinine; daima aşağılanmaya maruz kalma, insanlara olan itimat kaybı, olumsuz etraf şartları, travma, depresyon üzere ruhsal problemlerin olması, gerilimli konut ya da iş ortamının olması örnek olarak gösterebilir.
Öğrenilmiş çaresizliği yenebilmek için neler yapmalıyız söylemiş olduğinizi duyar üzereyim. ‘’bir daha yapamadın.’’ üzere suçlayıcı tenkitler yapılmamalı, Bireye üstesinden gelemeyeceği bakılırsavler verilmemeli, motive olması ve kendini başarılı hissetmesi sağlanmalı ve işinin başarısı takdir edilmelidir.
Son olarak filler öyküsü meselade de olduğu üzere; birilerinin, kendi çıkarlarına bakılırsa biçimlendirip kısıtladığı hayatının kendi denetiminde olmadığına seni inandırmasıdır…
Kısadan pay..
İster yaşadığımız toplum dâhilinde, ister ferdî manada, şunu asla unutmayalım, olur mu?
Çaresizseniz; DEVA sizsiniz!