Freudyen Düş Yorumları

parakrali

Global Mod
Global Mod
Psikanalizin kurucusu Singmund Freud düşleri üstbenlik yahut benlik ideali tarafınca onaylanmayan içerikleri niçiniyle direkt doyun sağlanmasına müsaade verilmeyen dürtü ve isteklerin biçim değiştirmesiyle tanınamaz ve sembolik biçimde doyum sağlama fonksiyonları olduğunu belirtmiştir.

Yapılan şimdiki çalışmalarda Freud’un bilinçdışı kavramını onaylayan bir epey ispat bulunmaktadır.

Eski yunan filozoflarından Platon Freud’a fazlaca benzeyen düşler hakkındaki yorumunda ‘ açıklamak istediğimiz şey aslında sağlıklı ve istikrarlı görünenler de dahil olmak üzere bütün insanlarda çok ve denetim edilemez dürtülerin var olduğudur. Bu dürtüler düşlerimizle birlikte ortaya çıkar.

Daldisli Artemidor ise yazdığı ‘rüya kitabı’nda birinci sefer sembol lisanından kelam etmiş ve düşlerdeki birtakım sembollerin ampirik açıklamasını yapmıştır.

Freud kendisindilk evvelkilerden farklı olarak düşlerin gelecekten değil de geçmişten haber verdiğini belirtmiştir. Freud’un düş kuramı özetlemek gerekirse “düşler, uyku sırasında oluşan bilinçdışı ruhsal faaliyetlerdir” formunda özetlenebilir.

Freud bilinçdışı içeriğin burada bulunmasının sebebi, bu içeriğin ya da dürtü, anı ve isteklerin üstbenlik ya da benlik ideali tarafınca epeyce da onaylanmayan şeyler olmasıdır. Bu niçinle temelde bastırma kullanılarak bu istenmeyen içerik bilinçharicinde tutulur. Duygusal güçleri hiç bir vakit yok olmayan bu içerik daima olarak doyum sağlamaya çalışır. Sürçmeler, nevrotik semptomlar ve düşler Freud’a göre bilinçdışı içeriğin biraz form değiştirmiş manzaralarıdır. Direkt olarak açığa çıkması ya da doyum sağlanması onaylanmayan dürtüler ve istekler form değiştirerek daha tanınmaz ve sembolik bir biçimde doyum sağlamakta, bu sayede de ruhsal tansiyon azaltılmaktadır.

Freud düşleri ‘uyku bekçileri’ olarak isimlendirmiş ve uyku durumunun zihnin dinlenmesinin sağlandığı ve bilinçliliğin süreksiz olarak en aza indiği bir durum olduğunu belirtmiş. Benlik uyku durumunda bilinçdışı içeriğin, bilince sızmasına müsaade verir. Fakat bu içerik direkt bilince çıktığında korku yaratacağından, bu noktada bilinçdışı içeriğin sembolik olarak doyumunu sağlayan düşler devreye girer. Freud’a bakılırsa her düş bilinçdışı bir isteği doyurmayı maksatlar. Bu doyum direkt yahut açık olursa anksiyeteye niye olacak ve kişi uyanacaktır. Bu niçinle de doyum sembolik olmak zorundadır. bu türlü hem ruhsal tansiyon azaltılmış olur tıpkı vakitte uykunun sürmesi sağlanır. Düşler bir bakıma bilinçdışı ruhsal gücün yükünün azaltıldığı zihnin emniyet sübaplarıdır beraberinde. Sonuç olarak düşler, uyku durumunun sürdürülmesini sağlamak ve gücü artmış olan bilinçdışı isteklerin kılık değiştirmiş bir biçimde doyurulmasını sağlamak vazifelerini üstlenirler. Günümüzde, Freud’un düşlerin bir isteği doyurma emeli taşıdığı var iseyımı, uyku çalışmaları ile de desteklenmektedir. Yapılan çalışmalar, REM uykusu sırasında, beyinde içgüdüsel isteklerin doyurulması ile ilgili olduğu Taşkın EO, Aydemir Ö. Freudyen düş yorumu ve klasik düş tabirleri. 3P Mecmuası, 2004; 12 (4): 317-326 5 düşünülen yapılarda ileri derecede aktivasyon olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda Freud’un düş kuramının temelini oluşturan bilinçdışı içeriğin doyumu var iseyımı doğrulanmıştır.

Freud düşün ortaya çıkması için evvela bir bilinçdışı uyarıcının olması gerektiğini belirtti. Bu uyaranın o gece düşte doyum sağlamak için ortaya çıkmaya çalışmasının sebebi ise, o gece için bu dürtüleri aktive eden gündüz yaşantılarıdır. Gündüz yaşantıları bilinçdışı kalarak doyurulmamış istek ya da dürtüleri anımsattığında bunlar bilince daha yakın katmanlara gerçek yükselmeye başlarlar ya da başka bir deyişle bilinçharicindeki güçleri artar. Yasaklanmış istekler olduklarından bastırma savunma düzeneğinin tesiriyle bir arada bilinçharicinde kalmaya devam ederler. Fakat artmış gücün boşalması için kısa müddetli de olsa boşaltılmaları gerekmektedir. İşte tam burada düş devreye girer. Gündüz yaşanan şuurlu yaşantılar bilinçdışı harekete geçirerek bilinçaltı dünyasının kapılarını açar. Yapılan aktüel çalışmalar Freud’un bu görüşünü deliller niteliktedir. Düşlerin içeriğini kişinin aktüel problemleri ve günlük sıkıntıların belleğe kaydedilmişolan geçmiş yaşantılar ile duygusal olarak irtibatlı olduğu kanıtlanmıştır.

Düşlerde Sembolizasyon: Bilinçdışımızdaki yasaklı içerikler anksiyeteye sebep olmaması için çarptırılarak tanınamaz biçimde şuurumuza çıkarlar. Bu çarptırma simgecilik, ağırlaştırma, yer değiştirme ve atlamadır. Düş süreci olarak Freud bu özellikleri aslında bilinçdışının ya da birincil fikir süreçlerinin genel özellikleri olarak isimlendirmiş olduğunu görmekteyiz. Dürtülerin yahut isteklerin sembolik olarak doyumunu sağlamada en kıymetli rolü düşlerin sembol lisanı ile yorumlanması sağlamaktadır.

Bir düşteki sembolün birden epey manası olabilir. Ağırlaşma sebebiyle bir sembolde epey fazla his ya da fikir birleşebilir. Bilinçharicinde ortalarında yakın bulunan yahut benzeyen dürtü yahut istekler tıpkı sembolleri kullanırlar. bu biçimdece birden çok yasaklı dürtü doyurula bilinir

Freud düşlerde en ilkel bebeksi gereçlerin görülebileceğini belirtmiştir. En ilkel yanımızı ortak bilinçdışı oluşturmaktadır. Buradaki süreçler de tüm insanlarda benzeri olduğundan sembollerin manaları da benzeri olmalıdır. Yani düşlerdeki sembolizasyon ortak bilinçdışımızın eseridir.

Freud’a göre sembollerin manaları bilinmesine karşın direkt kullanılması yanlıştır. Bunun yerine düşü gorenin hür çağrışımıyla kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Sembol yorumlamasında temel olan çağrışımdır. Dirençlerden ve düşte yer alan birden çok yasaklı dürtü yahut isteğin doyurulmasından dolayı düşü yorumlarken birden çok yoruma ulaşa bilinir. Bunun için düşü nazarann kişinin çağrışımları hayati paha taşır. Bütün bu sonuçlara dayanarak düşler hakkında tek bir yorum yapmak hakikat olmaz.

Psikanalitik kuramda bilinçdışı bir katman biçiminde oluşmuştur. Bilinçharicinde derinlere indikçe sembollerin manaları içinde ortaklaşma ve en derinde ise tüm insanlarda ortak bir içeriğe dönüşür.

Klasik hayal tabirleri ortak kültür ögesidir, kültür ise üstbenlik. İşte buradaki içeriklerin manaları üstbenlik tarafınca sakıncalı bulunarak yasaklanmıştır.

Sembollerin Karşılaştırılması: Biraz evvel belirttiğimiz üzere derinlere inildikçe benzerlikler bulmak sık olacaktır. Klasik düş yorumlarında yüzme; huzur, rahatlık, memnunluk üzere yorumları benimserken psikanalizde de regresyon yani anne rahmindeki keyifli ve hoş yere dönme isteğine denk gelebilmektedir. Diş sökülmesi psikodinamik yorumda kastrasyon korkusunu tetiklerken klasik yorumlarda vefatı çağrıştırmaktadır. Her ikisi de kayıp manasına gelmektedir.

Freud’un düş kuramında en hayli cinsel organlar ya da cinselliğin kullanılmasındaki niye en çok bastırılan dürtülerin cinsel dürtüler olmasından ötürüdır. Bu bastırmanın kararı olarak cinsel organlar ve cinsellikle ilgili bir fazlaca sembol bulunmaktadır.

Freud’un penis yerine kullandığı semboller (kılıç, kama, silah, kuş) muvaffakiyet, itimat üzere erk(güç) kavramlarını içermektedir. Bunun yanında yitimi de gücün kaybı olarak yorumlanmıştır. Bu yorumlar klasik yorumlara çok benzemektedir. bir daha Freud’un kullandığı ‘iş yapmak’ cinsel bağlantıyı sembolize eder. Buna da ‘iş ve ‘eş’ sözlerinin benzerliklerini sunabiliriz (İngilizce work-wife kimi lisanlar de buna ek). Kimi semboller aşk-evlilik ile de tanımlanmıştır şapka-kravat-anahtar üzere.

Gerek lisanımız Türkçede gerek öbür lisanlarda argo bilinçharicinden pek fazla sembol taşır. Bilhassa meyve isimleri yeniden kadınlığa atıf edilen sözlerden olmuştur (şeftali, elma, karpuz vb.).

Sonuçlar: Örneklerimizi göz önüne alırsak klâsik düş yorumlarındaki sembol yorumlarına baktığımızda sembollere özetlemek gerekirse değinildiğini ve yasaklı dürtülerin üstbenlik ve benlik tarafınca idealize edildiğini ve bu türlü belirtildiğını görmekteyiz. Klasik düş tabirleri ve argo kaynağını bilinçharicinden alır. Argo bastırılmış nevrotik hislerin deşarjını üstlenir. Argoda klasik düş tabirlerinden farklı olarak ayıp ve yasak kavramları bulunmamaktadır.

Klâsik hayal tabirlerinin bu kadar yaygın olmasındaki değerli niçinlerden biri de kıymetli bir muhtaçlığa karşılık veriyor olmasıdır. Bu sayede bireyler doyum bekleyen istek ve isteklerini üstü örtülü ve uygun bir halde karşıdaki muhatabına aktarabilmektedir.

Sembollerin Klasik Yorumlanması

Bıçak:
Gücü temsil eder. Keskin bıçak muvaffakiyet, kör bıçak muvaffakiyetin engellenmesidir. Bıçağın kırılması ise gücün yitimi yani mağlubiyet manasına gelir.

Kılıç: Bıçak ile misal manalar taşır.

Ateşli Silahlar: Güç, muvaffakiyet, üstünlük üzere manaları taşır.

Kalem: Bilgi öğrenme manasına gelir. Kalemin birdenbire kırılması işlerin bozulacağı manasını taşır.

Kravat: Erkek için iş sahibi olmak yahut evlenmek. Kravat çıkarmak ayrılık manasına gelir.

Şemsiye: Kapalı şemsiye iş demektir. Şemsiyenin yırtılması ise işlerin zıt gideceği manasını taşır.

Fıskiye: Fıskiyeden sular fışkırdığını görmek sevinçli bir haberdir. Kişi aşık ise sevgilisiyle keyifli olacaktır.

Yılan: Tüm yılanlar düşmanı temsil eder. Zehirli yılanlar ise en tehlikeli düşmanlardır.

Şapka: Başa giyilen her şey iyi iş ve kısmet olarak yorumlanır.

Anahtar: Yeni umut ve fırsat manasına gelir.

Çocuk: Hoş görünümlü bir bebek yeterli haberdir. Berbat görünümlü bir bebek ise berbata çağrışım yapar.

Ocak: Yanan bir ocak başarılı ve çıkarlı bir işi sembolize eder. Yanan bir ocağın sönmesi ise zorluk manasına gelir.

Mağara: Saklı ve esrarlı olaylar manasına gelir. Karanlık bir mağarada bir şeyin bulunması düşünce manasını taşır. Mağaraya girip kaybolmak ise hayat uzunluğu felaket olarak yorumlanır. Bir mağaradan başkasına geçen kişi ise ilim öğrenme yolundadır.

Dolap: Bilinmeyen bir gayesi temsil eder. Bir dolap kapağı açan kimse yeni bir işe girişecektir.

Fırın: Ekmek ile dolu bir fırın rahmet manasına gelir.

Bahçe: Hoş bir bahçede dolaşan kişi aşkta ve işte muvaffakiyete koşacaktır. Soluk ve bakımsız bir bahçede dolaşan biri ise hayal kırıklığı yaşayacaktır.

Kitap: Kişinin hayatını temsil eder. Yeni bir kitap okuyan kişinin hayatı değişir. Kitap yırtık yahut dağınık ise eski bir berbatlıktan dolayı kişi sıkıntı durumda kalır.

Sofra: Hoş bir sofra kişinin hem aşkta tıpkı vakitte işte kazanacağı manasına gelir. Bir sofraya davet edilen kişi ise yeni bir evlilik yapacaktır.

Midye: Haram kar ve makus ilgiyi temsil eder.

Meyveler: Hoş haberler müjdelerler. Bunun yanında berbat ve eskimiş meyveler ise hayal kırıklığı manasına gelir.

Elma: Hoş renkli taze bir elma muvaffakiyet manasına gelir. Elma toplamak ise istenilen muvaffakiyete ulaşmak manasına gelir.

Şeftali: Şeftali almak varlıklı bir kimse ile evlenmek manasına gelir. Çiçek açmış şeftali ağacı mutluluktur.

Balkon: Huzur ve rahatlıktır.

Cet Binmek: Kısmet, muvaffakiyet ve mutluluktur. At büyük ve kuvvetli ise mutlulukta büyük olacaktır.

Yemek Yemek: Müjde ve hoşluk olarak yorumlanır. Ekşi yemekler haram çıkarı simgeler.

Merdiven İnip-çıkmak: Merdiven çıkmak muvaffakiyet merdivenden inmek ise başarısızlık olarak yorumlanır.

Müzik Aleti Çalmak: Kişi kendi çabası ile muvaffakiyete gidecektir.

Uçmak: Düşünde uçtuğunu goren kişi zevk verici olaylar yaşayacaktır. Dama konan kimse bekar ise evlenir.

Saç Dökülmesi: Yakın vakitte kaygıların geleceğini belirtir.

Kör Edilme: Kör olan kimse aşk ile büyük sorun yaşayacaktır.
 
Üst