TOPLUMUMUZDA “ÖKSÜZ VE YETİM” ÇOCUKLARIMIZ
“Eğer Kalbinin Yumuşamasını İstiyorsan Yoksulu Doyur, Yetimin Başını Okşa.” ( İbn-İ Hanbel )
Toplum daima birebir fertlerden oluşmuyor. Bu toplumda yaşlılarımız var. Bayanlarımız var. Hastalarımız ve çocuklarımız var. En değerlisi yetim ve öksüz çocuklarımız var. Bu açıdan baktığımızda bir kısmın kuvvetli olduğu öbür kısmın ise yardıma, ilgiye muhtaç olduğu ortaya çıkıyor. Bu sahiden hareket ederek sağlam bir toplumsal bünyeye sahip olmak istiyorsak, faziletli bir toplum olmak istiyorsak bu zayıf bölüme sahip çıkmamız gerekiyor.
Dünyanın en büyük sevgilerinden olan anne ve baba sevgisinden yoksun kalan toplumumuzun bağrı yanıkları olarak bilinen yetim(annesi ölmüş) , öksüz (babası ölmüş ) ve çeşitli niçinlerden dolayı mağdur olmuş çocuklarımız için seferber olmak insani nazaranvlerin en başında yer almalıdır.
Yetim ve öksüzlere karşı sorumluluklarımızı maddî ve manevî olarak iki kısımda ele alabiliriz: Maddî sorumluluklarımız yetim ve öksüzlerin malını ve canını korumak; beslenme, giyinme, barınma üzere muhtaçlıklarını karşılamak Manevî sorumluluklarımız ise, yetim ve öksüzün ruhsal gelişmenini ilgilendiren her hareketi içerir. Şefkat dolu davranışlar sergilemek, sevgi dolu bir ortam hazırlamak, eğitimiyle ilgilenmek, dinî bilgiler vermek, hoş bir ahlâk kazandırmak vb. biçiminde tabir edilebilir.
Öksüz ve yetimlerin öncüsü, Sevgili Peygamber Efendimizdi. Daha küçük yaşlarda hem baba tıpkı vakitte annesinden farklı büyümek zorunda kalmıştı. Efendimiz, hayatı boyunca öksüz ve yetimlere sahip çıkmaya, her vakit onlarla bir arada olmaya çalışmıştır. O’nun bu sünnetini, bugün devam ettirmek her şeyin üstündedir.
VEFATIN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ TESİRLERİ
Sevdiklerin vefatı insan omurdaki en sıkıntı ve gerilim dolu yaşantıdır. Anne-baba kaybı niçiniyle yas yaşayan bir çocuk için, bu tecrübe daha da güçleşebilir. Gelişim devirdeki farklılıklar çocuklarda mevtin manasına ait kavramsal anlayışları farklıklarını barındırır.
Çocukta yasın görünümü ve sonuçları, mevt olayına şahit oluşuna, mevtle ilgili kavramlarının gelişmenine bağlıdır. Öksüz ya da yetim çocuğun davranışları ölen ebeveynin cinsiyeti, öbür ebeveynin bir daha evlenip evlenmemesi ve diğer kardeşlerin varlığına bağlı olarak değişiklikler gösterir. Çocuğun öksüz ya da yetim kaldığı yaş yansılarda farklılıklara yol açar. Yaş dilimlerine göre yansıları ele alırsak: İki yaşından küçük bebekler mevtle ilgili rastgele bir kavramı anlamazlar. Küçük çocuklar için vefat, gündelik hayatta var olan birinin artık orada olmaması kadar sıradan bir manaya gelmektedir. İki- İki buçuk yaşındaki çocukların vefatla ilgili fikirleri fazlaca meçhuldür. 7 yaş öncesinde sonuç pek ağır değildir. Çocuk küçüktür ve ebeveynin yerine gelecek birini kabul edebilir. 7–10 yaş içinde kaybı kabullenme daha sıkıntı karşılanır. Çocuğun mutsuzluğu açıkça görülür. Olaya karşı çıkmak ister. Bunun kararı olarak da hakikaten kaçma, hayallere sığınma belirtileri ortaya çıkabilir. 10 yaş daha sonrasında yansılar yetişkinlerinkine misal niteliktedir.
ÖKSÜZ YA DA YETİM ÇOCUĞUN DAVRANIŞLARI
Çocuğun hayatında değerli bir yer tutan sevgi nesnesini yitirme duygusal sıkıntıları da birlikteinde getirir. Bu durumu daha da karmaşık hale getiren, çocuğun soyutlama yeteneğinin çabucak hemen gelişmemiş olmamasından kaynaklanan vefatın niteliğini anlayamamadır. Bu niçinle, çocuğa açıklama yapılırken yanlış izlenimler oluşmamasına dikkat edilmelidir. Ölülerin yok olmadığı, öteki bir dünyaya gittiği formundaki açıklamalar, çocuğa ebeveyninin geri döneceği inancını verebilir. her insanın öleceği, buna çeşitli faktörlerin niye olabileceği ( hastalık, kaza vb.) açıklamaları, çocukta mevt korkusu meydana getirebilir.
Ebeveyninden biri ölmüş çocuklarda sorun zihinsel ve duygusal olmak üzere iki taraflıdır. Çocuğun duygusal reaksiyonları gelişim düzebir daha, ölen ebeveyn ile olan ilgilerine, vefat şartlarına ve ailenin yansısına bağlı olarak farklılık gösterir. Çok ağlama, üzgün ve mutsuz görünme, taşkınlık, gerileme davranışları, çok yemek yeme, dışkı kaçırma üzere davranış ve ahenk sorunları yaşanabilir.
Vefat karşısında çocuklarda iki reaksiyon görülür: Terk edilmişlik fikri ve suçluluk duygusu.
Terk edilmiş niyeti çocukta uyumsuzluk, yalnızlık, boşluk hisleri oluşturur. Çocuk kendisinin ve öbür aile üyelerinin ölüp ölmeyeceğini sorgulamaya başlar. Suçluluk duygusu ise daha hayli gizlenir yada epey güç dışa vurulur. Çocukta daima cezalandırılacağına dair kaygı vardır. Bu duruma gece kaygı ve kabusları eşlik edebilir.
Okul öncesi devirde yaşanan kayıplardaki en büyük tehdit ; çocuğun bırakılma , terkedilme , sevilmeme durumlarıyla ilgili yaşadığı ağır derttir. Kayıpta yaşanan terkedilmişlik ve hasret hisleri ise bu sürecin doğal kesimleridir ve çocuğun bakımını üstüne alan şahısların bu süreçte ellerinden geleni onları incitmeden yapmalıdırlar.
ÖLEN EBEVEYNİN CİNSİYETİ
Ölen ebeveynin cinsiyetine nazaran çocuğun reaksiyonları değişebilir. Çocukla birebir cinsiyetteki ebeveynin öldüğü olaylarda suçluluk duygusu daha besbellidir ve depresif belirtiler yahut savunma gayeli davranış bozuklukları sıkça görülür. Cinsel özdeşim sıkıntıları ortaya çıkabilir. Ölen karşı cinsi ebeveyn ise ölenin daima hayali kelam konusudur. Etraf tarafınca ebeveynin kötülenmesi durumunda, çocuk öfkelenir.
Ebeveynin bir daha evlenmesi değerli bir sorundur. Kız çocuklarının üvey anneyi kabullenmemesi onun babasının sevgisini elde etmesini kabullenme, annenin yerini almasını güzel görmesi epeyce güçtür. Üvey baba daha kolay kabul edilir zira anne sevgisi ile durumu düzeltmeye çalışır. bir dahade erkek çocukların karşı çıkışları
Aile ortamının sıcaklığından uzakta şefkatli ortamlarda yaşamayanlar kendilerini yalnız hissederler ve ümit hisleri gelişemez. Bireyde büyüme ile ilgili hormon ve enzimlerin üretimi için kendisini inançta hissetmesi gerekir.
Kendisini inançta hissetmeyen şahısların beyinleri gerilime niye olan hormon ve enzimleri üretirken savunma düzeneklerini kullanma yeteneğini azaltır. Bu durum uzun sürerse büyüme hormonu üretimini baskılanır ve çocukların gelişmeleri yavaşlar. Ani vefatlar ortaya görülebilir.
Çocukluk depresyonlarının artması ve ani ölümlere niye olan şefkat yoksunluğu yetimin ruh durumunu anlamamızı sağlamalı. Yetimlere sevgi dolu bir bakış, tebessüm, birkaç hoş kelam ve başını okşama; sevginin dışa vurumu olarak yaşamsal kıymeti olan davranışlardır. bununla birlikte şefkat davranışı sergileme kişiyi de düzgün hissettirir ve uygunluk yapan beşerde da memnunluk ile ilgili hormon ve enzimleri salgılanır. Çift istikametli faydası olan yetime şefkat etmenin meditatif bir hareket olduğunu bile söyleyebiliriz.
Yetim ve öksüz çocuklarımıza sesleniyorum. Siz asla üzülmeyin. Zira bu toplum, bizler sizin anneniz, sizin babanız. Bizim mensubu olduğumuz medeniyet ve din yetimler, öksüzlerle ilgili epeyce sayıda buyruklar içeriyor ki Kutsal kitabımıza baktığınızda biroldukca yerinde yetimler ve öksüzlerin korunması ve kollanması istikametinde buyruklarla muhatabız. Bizde toplumun ferdi olarak bu buyruklara riayet etmek zorundayız. Yetimler ve öksüzlerimizi korumakla yükümlüyüz. İçinizi ferah tutun…
Sevgi dolu yuvanızda ailenizle sevinçli, keyifli ve huzurlu anlar geçirmeniz dileğiyle…
“Eğer Kalbinin Yumuşamasını İstiyorsan Yoksulu Doyur, Yetimin Başını Okşa.” ( İbn-İ Hanbel )
Toplum daima birebir fertlerden oluşmuyor. Bu toplumda yaşlılarımız var. Bayanlarımız var. Hastalarımız ve çocuklarımız var. En değerlisi yetim ve öksüz çocuklarımız var. Bu açıdan baktığımızda bir kısmın kuvvetli olduğu öbür kısmın ise yardıma, ilgiye muhtaç olduğu ortaya çıkıyor. Bu sahiden hareket ederek sağlam bir toplumsal bünyeye sahip olmak istiyorsak, faziletli bir toplum olmak istiyorsak bu zayıf bölüme sahip çıkmamız gerekiyor.
Dünyanın en büyük sevgilerinden olan anne ve baba sevgisinden yoksun kalan toplumumuzun bağrı yanıkları olarak bilinen yetim(annesi ölmüş) , öksüz (babası ölmüş ) ve çeşitli niçinlerden dolayı mağdur olmuş çocuklarımız için seferber olmak insani nazaranvlerin en başında yer almalıdır.
Yetim ve öksüzlere karşı sorumluluklarımızı maddî ve manevî olarak iki kısımda ele alabiliriz: Maddî sorumluluklarımız yetim ve öksüzlerin malını ve canını korumak; beslenme, giyinme, barınma üzere muhtaçlıklarını karşılamak Manevî sorumluluklarımız ise, yetim ve öksüzün ruhsal gelişmenini ilgilendiren her hareketi içerir. Şefkat dolu davranışlar sergilemek, sevgi dolu bir ortam hazırlamak, eğitimiyle ilgilenmek, dinî bilgiler vermek, hoş bir ahlâk kazandırmak vb. biçiminde tabir edilebilir.
Öksüz ve yetimlerin öncüsü, Sevgili Peygamber Efendimizdi. Daha küçük yaşlarda hem baba tıpkı vakitte annesinden farklı büyümek zorunda kalmıştı. Efendimiz, hayatı boyunca öksüz ve yetimlere sahip çıkmaya, her vakit onlarla bir arada olmaya çalışmıştır. O’nun bu sünnetini, bugün devam ettirmek her şeyin üstündedir.
VEFATIN ÇOCUK ÜZERİNDEKİ TESİRLERİ
Sevdiklerin vefatı insan omurdaki en sıkıntı ve gerilim dolu yaşantıdır. Anne-baba kaybı niçiniyle yas yaşayan bir çocuk için, bu tecrübe daha da güçleşebilir. Gelişim devirdeki farklılıklar çocuklarda mevtin manasına ait kavramsal anlayışları farklıklarını barındırır.
Çocukta yasın görünümü ve sonuçları, mevt olayına şahit oluşuna, mevtle ilgili kavramlarının gelişmenine bağlıdır. Öksüz ya da yetim çocuğun davranışları ölen ebeveynin cinsiyeti, öbür ebeveynin bir daha evlenip evlenmemesi ve diğer kardeşlerin varlığına bağlı olarak değişiklikler gösterir. Çocuğun öksüz ya da yetim kaldığı yaş yansılarda farklılıklara yol açar. Yaş dilimlerine göre yansıları ele alırsak: İki yaşından küçük bebekler mevtle ilgili rastgele bir kavramı anlamazlar. Küçük çocuklar için vefat, gündelik hayatta var olan birinin artık orada olmaması kadar sıradan bir manaya gelmektedir. İki- İki buçuk yaşındaki çocukların vefatla ilgili fikirleri fazlaca meçhuldür. 7 yaş öncesinde sonuç pek ağır değildir. Çocuk küçüktür ve ebeveynin yerine gelecek birini kabul edebilir. 7–10 yaş içinde kaybı kabullenme daha sıkıntı karşılanır. Çocuğun mutsuzluğu açıkça görülür. Olaya karşı çıkmak ister. Bunun kararı olarak da hakikaten kaçma, hayallere sığınma belirtileri ortaya çıkabilir. 10 yaş daha sonrasında yansılar yetişkinlerinkine misal niteliktedir.
ÖKSÜZ YA DA YETİM ÇOCUĞUN DAVRANIŞLARI
Çocuğun hayatında değerli bir yer tutan sevgi nesnesini yitirme duygusal sıkıntıları da birlikteinde getirir. Bu durumu daha da karmaşık hale getiren, çocuğun soyutlama yeteneğinin çabucak hemen gelişmemiş olmamasından kaynaklanan vefatın niteliğini anlayamamadır. Bu niçinle, çocuğa açıklama yapılırken yanlış izlenimler oluşmamasına dikkat edilmelidir. Ölülerin yok olmadığı, öteki bir dünyaya gittiği formundaki açıklamalar, çocuğa ebeveyninin geri döneceği inancını verebilir. her insanın öleceği, buna çeşitli faktörlerin niye olabileceği ( hastalık, kaza vb.) açıklamaları, çocukta mevt korkusu meydana getirebilir.
Ebeveyninden biri ölmüş çocuklarda sorun zihinsel ve duygusal olmak üzere iki taraflıdır. Çocuğun duygusal reaksiyonları gelişim düzebir daha, ölen ebeveyn ile olan ilgilerine, vefat şartlarına ve ailenin yansısına bağlı olarak farklılık gösterir. Çok ağlama, üzgün ve mutsuz görünme, taşkınlık, gerileme davranışları, çok yemek yeme, dışkı kaçırma üzere davranış ve ahenk sorunları yaşanabilir.
Vefat karşısında çocuklarda iki reaksiyon görülür: Terk edilmişlik fikri ve suçluluk duygusu.
Terk edilmiş niyeti çocukta uyumsuzluk, yalnızlık, boşluk hisleri oluşturur. Çocuk kendisinin ve öbür aile üyelerinin ölüp ölmeyeceğini sorgulamaya başlar. Suçluluk duygusu ise daha hayli gizlenir yada epey güç dışa vurulur. Çocukta daima cezalandırılacağına dair kaygı vardır. Bu duruma gece kaygı ve kabusları eşlik edebilir.
Okul öncesi devirde yaşanan kayıplardaki en büyük tehdit ; çocuğun bırakılma , terkedilme , sevilmeme durumlarıyla ilgili yaşadığı ağır derttir. Kayıpta yaşanan terkedilmişlik ve hasret hisleri ise bu sürecin doğal kesimleridir ve çocuğun bakımını üstüne alan şahısların bu süreçte ellerinden geleni onları incitmeden yapmalıdırlar.
ÖLEN EBEVEYNİN CİNSİYETİ
Ölen ebeveynin cinsiyetine nazaran çocuğun reaksiyonları değişebilir. Çocukla birebir cinsiyetteki ebeveynin öldüğü olaylarda suçluluk duygusu daha besbellidir ve depresif belirtiler yahut savunma gayeli davranış bozuklukları sıkça görülür. Cinsel özdeşim sıkıntıları ortaya çıkabilir. Ölen karşı cinsi ebeveyn ise ölenin daima hayali kelam konusudur. Etraf tarafınca ebeveynin kötülenmesi durumunda, çocuk öfkelenir.
Ebeveynin bir daha evlenmesi değerli bir sorundur. Kız çocuklarının üvey anneyi kabullenmemesi onun babasının sevgisini elde etmesini kabullenme, annenin yerini almasını güzel görmesi epeyce güçtür. Üvey baba daha kolay kabul edilir zira anne sevgisi ile durumu düzeltmeye çalışır. bir dahade erkek çocukların karşı çıkışları
Aile ortamının sıcaklığından uzakta şefkatli ortamlarda yaşamayanlar kendilerini yalnız hissederler ve ümit hisleri gelişemez. Bireyde büyüme ile ilgili hormon ve enzimlerin üretimi için kendisini inançta hissetmesi gerekir.
Kendisini inançta hissetmeyen şahısların beyinleri gerilime niye olan hormon ve enzimleri üretirken savunma düzeneklerini kullanma yeteneğini azaltır. Bu durum uzun sürerse büyüme hormonu üretimini baskılanır ve çocukların gelişmeleri yavaşlar. Ani vefatlar ortaya görülebilir.
Çocukluk depresyonlarının artması ve ani ölümlere niye olan şefkat yoksunluğu yetimin ruh durumunu anlamamızı sağlamalı. Yetimlere sevgi dolu bir bakış, tebessüm, birkaç hoş kelam ve başını okşama; sevginin dışa vurumu olarak yaşamsal kıymeti olan davranışlardır. bununla birlikte şefkat davranışı sergileme kişiyi de düzgün hissettirir ve uygunluk yapan beşerde da memnunluk ile ilgili hormon ve enzimleri salgılanır. Çift istikametli faydası olan yetime şefkat etmenin meditatif bir hareket olduğunu bile söyleyebiliriz.
Yetim ve öksüz çocuklarımıza sesleniyorum. Siz asla üzülmeyin. Zira bu toplum, bizler sizin anneniz, sizin babanız. Bizim mensubu olduğumuz medeniyet ve din yetimler, öksüzlerle ilgili epeyce sayıda buyruklar içeriyor ki Kutsal kitabımıza baktığınızda biroldukca yerinde yetimler ve öksüzlerin korunması ve kollanması istikametinde buyruklarla muhatabız. Bizde toplumun ferdi olarak bu buyruklara riayet etmek zorundayız. Yetimler ve öksüzlerimizi korumakla yükümlüyüz. İçinizi ferah tutun…
Sevgi dolu yuvanızda ailenizle sevinçli, keyifli ve huzurlu anlar geçirmeniz dileğiyle…